તમારી ગોપનીયતાનું સંચાલન

આજના વિશ્વમાં, દરેક વ્યક્તિ ડિજિટલ રીતે કનેક્ટેડ છે.ઓનલાઇન અને ઓફલાઇન બંને રીતે સુરક્ષા  અને સલામતી વિશે વિચારવું આવશ્યક છે. આ ગોપનીયતા ટીપ્સ તમને, તમારા પરિવાર અને મિત્રોને ગોપનીયતા-સમજશકિત બનાવવામાં અને ઓનલાઇન સુરક્ષિત રહેવામાં મદદ કરી શકે છે.

                                                    Photo : https://www.techsafety.org/ 

કિશોરો માટે ટિપ્સ 

તમે જાણો છો, મિત્રો સાથે કનેક્ટ થશો અને રમતો ઓનલાઇન રમો છો. જેમ તમે રસ્તાને પાર કરતા પહેલા બંને બાજુએ જુઓ છો (જેની આપણને આશા છે તેમ કરો છો), ખાતરી કરો કે તમે ઇન્ટરનેટનો ઉપયોગ વધુ સુરક્ષિત અને સલામત રીતે કરી રહ્યા છો.

કાળજી સાથે શેર કરો :

·        તમે જે પોસ્ટ કરો છો તે આજીવન ટકી શકે છે: ઓનલાઇન પોસ્ટ કરતાં પહેલાં, વિચારો કે અન્ય લોકો તમારા પાસેથી શું શીખી શકે છે અને ભવિષ્યમાં કોણ તેને જોઈ શકે છે - શિક્ષકો, માતાપિતા, કોલેજ અને સંભવિત એમ્પ્લોયરો. તમારી જાતે શ્રેષ્ઠ બાબતો ઓનલાઇન શેર કરો.

·        શું શેર કરવામાં આવી રહ્યું છે તેનાથી સાવચેત રહો: ​​ધ્યાન રાખો કે જ્યારે તમે કોઈ ચિત્ર અથવા વિડિઓ ઓનલાઇન પોસ્ટ કરો છો, ત્યારે તમે અન્ય લોકો વિશેની માહિતી અથવા તમારા વિશેની વ્યક્તિગત વિગતો પણ શેર કરતા હોવ છો જેમ કે તમે ક્યાં રહો છો,કઈ શાળાએ જાઓ છો અથવા હેંગઆઉટ કરી શકો છો.

·        ફક્ત બીજાઓ વિશે ત્યારે જ  પોસ્ટ કરો જયારે તેઓ તમારા વિશે પોસ્ટ કરવા માંગે : સુવર્ણ નિયમ ઓનલાઇન માટે પણ એટલો જ લાગુ પડે છે. તમે ફોટામાં મિત્રને ટેગ  કરો તે પહેલાં પરવાનગી માટે પૂછો.

·        તમારી ઓનલાઇન હાજરીની માલિકી રાખો : તમારી માહિતી કોણ જોઈ શકે છે અને તમે શું શેર કરો છો તે મર્યાદિત કરવું ઠીક બાબત છે. તમારી મનપસંદ ઓનલાઇન રમતો, એપ્લિકેશનો અને પ્લેટફોર્મ્સ પર ગોપનીયતા અને સુરક્ષા સેટિંગ્સ વિશે જાણો અને તેનો ઉપયોગ કરો.

વ્યક્તિગત માહિતી પૈસાની જેમ કિંમતી છે. તેનું મૂલ્ય સમજી તેને સુરક્ષિત કરો.

·        જાણો કે શું એકત્રિત કરવામાં આવી રહ્યું છે, તે કોણ એકત્રિત કરી રહ્યું છે અને તેનો ઉપયોગ કેવી રીતે કરવામાં આવશે : તમારા વિશેની માહિતી, જેમ કે તમને રમતો રમવાનું ગમે છે, તમે ઓનલાઇન શું શોધશો અને તમે ક્યાં ખરીદી કરો છો અને રહો છો, તે પૈસાની જેમ  મૂલ્યવાન છે. તે માહિતી કોને મળે છે અને તે એપ્લિકેશન્સ અને વેબસાઇટ્સ દ્વારા કેવી રીતે એકત્રિત કરવામાં આવે છે તેના વિશે વિચારશીલ બનો. ફક્ત ઉત્પાદન અથવા સેવાનો ઉપયોગ કરો જો કંપની ખુલ્લી હોય અને સ્પષ્ટ રીતે જણાવે કે તે તમારી વ્યક્તિગત માહિતીનો ઉપયોગ કેવી રીતે કરશે. આ બાબતે જો તમને ખાતરી નથી કે વ્યવસાયી તમારી માહિતી સાથે શું કરશે, તો તમારા માતાપિતાને પૂછો. જો કોઈ એપ્લિકેશન વ્યક્તિગત માહિતી (જેમ કે તમારું લોકેશન) વાપરવા માટે પરવાનગી માંગે છે, તો તમારે "OK" કરો તે પહેલાં બે વાર વિચારો.

·        તમારા ઉપકરણોને સુરક્ષિત કરો: તમારા ઉપકરણોને લોક કરવા માટે મજબૂત પાસવર્ડ, પાસકોડ્સ અથવા ટચ આઈડી સુવિધાઓનો ઉપયોગ કરો. જો તમારું ડિવાઇસ ખોવાઈ ગયું હોય અથવા ચોરાઈ ગયું હોય ત્યારે નજર સમક્ષ તમારા ઉપકરણની માહિતીને સુરક્ષિત કરવામાં મદદ કરી શકે છે.

·        વાઇફાઇ હોટસ્પોટ્સ વિશેની સમજશક્તિ કેળવો: સાર્વજનિક વાયરલેસ નેટવર્ક અને હોટસ્પોટ્સ સુરક્ષિત નથી - આનો અર્થ એ થાય છે કે કોઈ પણ વ્યક્તિ તમારા લેપટોપ અથવા સ્માર્ટફોન પર તમે જે કરી રહ્યા છો તે જોઈ શકે છે જ્યારે તમે તેની સાથે કનેક્ટ છો. તમે શું કરી રહ્યા છો તે વિશે વિચારો અને તમે ઇચ્છો કે કોઈ અન્ય વ્યક્તિ જોઈ શકે ? જો તમે સાર્વજનિક વાઇફાઇનો ખૂબ ઉપયોગ કરો છો, તો વર્ચુઅલ પ્રાઇવેટ નેટવર્ક (VPN) નો ઉપયોગ કરવા વિશે વિચારો જે વધુ સુરક્ષિત વાઇફાઇ કનેક્શન પ્રદાન કરે છે.

·        હવે તમે મને નહિ જોઈ શકો અને કઈ નહીં કરી શકો : જ્યારે તમે વાઈફાઈ અંતરની મર્યાદામાં હોવ ત્યારે કેટલાક સ્ટોર્સ અને અન્ય સ્થાનો વાઇફાઇ અથવા બ્લૂટૂથવાળા ઉપકરણો તમારી મુવમેન્ટ ટ્રેક કરતા હોય છે. વપરાશમાં ન હોય ત્યારે WiFi  અને બ્લૂટૂથ બંધ રાખો અને મફત જાહેર વાયરલેસ નેટવર્કનો ઉપયોગ મર્યાદિત કરો, જે તમે ઓનલાઇન શું કરો છો તે ટ્રેક કરવા માટે આવા સ્ટોર્સ અને લોકેશનોનો ઉપયોગ કરી શકે છે.

·        જ્યારે શંકા હોય, ત્યારે તેને દુર (Delete) કરી દો: ઇમેઇલ, ટ્વીટ્સ, પોસ્ટ્સ અને ઓનલાઇન જાહેરાતની લિંક્સ, ખરાબ વ્યક્તિઓ તમારી વ્યક્તિગત માહિતીની એક્સેસ મેળવે છે. જો તે વિચિત્ર લાગે છે, ભલે તમે સ્રોતને જાણો છો, તે કાઢી(Delete) નાખવું શ્રેષ્ઠ છે.

વૃધ્ધ વયસ્કો માટે ટિપ્સ

ઓનલાઇન રહેવાથી તમે શીખવાનું ચાલુ રાખી શકો છો, મિત્રો અને કુટુંબ સાથે કનેક્ટ થઈ શકો છો અને રમતો રમી શકો છો. જેમ તમે ડ્રાઇવિંગ પહેલાં તમારા સીટ બેલ્ટને બાંધી લો છો, તેવી જ રીતે ઇન્ટરનેટનો ઉપયોગ વધુ સુરક્ષિત અને સલામત રાખવા સહુથી પહેલાં સાવચેતી રાખવી. થોભો .. વિચારો પછી જ કનેક્ટ થાઓ. ખાતરી કરો કે જ્યારે ઓનલાઇન હોવ ત્યારે સુરક્ષિત અને આનંદપ્રદ અનુભવ માટે કેટલીક ટીપ્સ છે જે નવી તકનીકનો ઉપયોગ કેવી રીતે કરવો તે શીખવી શકશે.

વ્યક્તિગત માહિતી પૈસા જેટલું જ મૂલ્ય ધરાવે છે. તેને સુરક્ષિત કરો.

·        ટેબ્લેટ અને ફોન જેવા ઉપકરણોને લોક રાખો : તમે તમારા ઘરનો દરવાજો લોક કરો છો, એ જ રીતે તમારે તમારા ઉપકરણો સાથે તેવું કરવું જોઈએ. તમારા ટેબ્લેટ અને ફોનને લોક કરવા માટે મજબૂત પાસફ્રેઝ અથવા પાસકોડનો ઉપયોગ કરો. તમારા ઉપકરણોને સુરક્ષિત રાખવું - આંખોથી દુર જતું રહે અથવા તમારા ઉપકરણો ખોવાઈ જાય - ચોરાઈ જાય તો તમારી માહિતીને સુરક્ષિત કરવામાં મદદ કરી શકે છે. 

·        કાર્ય કરતા પહેલા વિચારો: ઇમેઇલ્સ અથવા સંદેશાઓને અવગણો જે તાકીદની ભાવના બનાવે છે અને તમારે તમારા બેંક ખાતા અથવા કરની સમસ્યા જેવી કટોકટીનો પ્રતિસાદ આપવાની જરૂર છે. સંભવત : આ પ્રકારનો સંદેશ એક સ્કેમ (scam) હોય છે. 

·        જ્યારે શંકા હોય, ત્યારે તેને દુર (Delete) કરી દો: ઇમેઇલ, ટ્વીટ્સ, પોસ્ટ્સ અને ઓનલાઇન જાહેરાતની લિંક્સ, ખરાબ વ્યક્તિઓ તમારી વ્યક્તિગત માહિતીની એક્સેસ મેળવે છે. જો તે વિચિત્ર લાગે છે, ભલે તમે સ્રોતને જાણો છો, તે કાઢી(Delete) નાખવું શ્રેષ્ઠ છે. 

·        પાસફ્રેઝને એક વાક્ય બનાવો: મજબૂત પાસફ્રેઝ એ એક વાક્ય છે જે ઓછામાં ઓછું 12 અક્ષરો લાંબું છે. સકારાત્મક વાક્યો અથવા શબ્દસમૂહો પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરો જેના વિશે તમે વિચારવું પસંદ કરો છો અને તે યાદ રાખવું સરળ છે (ઉદાહરણ તરીકે, "મને રાષ્ટ્રગીત ગમે છે."). ઘણી સાઇટ્સ પર, તમે સ્થાનનો ઉપયોગ પણ કરી શકો છો! 

·        અનોખું  ખાતું, અનોખો પાસફ્રેઝ (Unique account, unique passphrase) : દરેક ખાતા માટે અલગ પાસફ્રેઝ રાખવાથી સાયબર ક્રિમિનલ્સને નિષ્ફળ કરવામાં મદદ મળે છે.કમ સે કમ, તમારા કાર્ય અને વ્યક્તિગત એકાઉન્ટ્સને અલગ કરો અને ખાતરી કરો કે તમારા જટિલ એકાઉન્ટ્સમાં સૌથી મજબૂત પાસફ્રેઝ છે. 

·        લખો અને સુરક્ષિત રાખો:  દરેક જણ પાસફ્રેઝ ભૂલી શકે છે. તમારા કમ્પ્યુટરથી દૂર સલામત, સુરક્ષિત જગ્યાએ સ્ટોર કરેલી સૂચિ રાખો. 

કાળજી સાથે શેર કરો 

·        તમે જે પોસ્ટ કરો છો તે કાયમ રહેશે: ધ્યાન રાખો કે જ્યારે તમે કોઈ ચિત્ર અથવા સંદેશ ઓનલાઇન પોસ્ટ કરો છો, ત્યારે તમે અજાણતાં પોતાને અને પરિવારના સભ્યો વિશે અજાણ્યાઓ સાથે વ્યક્તિગત વિગતો શેર કરી રહ્યા છો - જેમ કે તમે ક્યાં રહો છો.? 

·        ફક્ત બીજાઓ વિશે ત્યારે જ  પોસ્ટ કરો જયારે તેઓ તમારા વિશે પોસ્ટ કરવા માંગે : સુવર્ણ નિયમ ઓનલાઇન માટે પણ એટલો જ લાગુ પડે છે. 

·        તમારી ઓનલાઇન હાજરીની માલિકી રાખો : તમારી માહિતી કોણ જોઈ શકે છે અને તમે શું શેર કરો છો તે મર્યાદિત કરવું ઠીક બાબત છે. તમારી પસંદીદા વેબસાઇટ્સ પર ગોપનીયતા અને સુરક્ષા સેટિંગ્સ વિશે જાણો અને તેનો ઉપયોગ કરો. 

To Be Continued...વધુ આવતા લેખમાં ......