ઓળખ ચોરી, છેતરપિંડી અને સાયબર ક્રાઈમનો જવાબ

જો તમે સાયબર ક્રાઇમનો શિકાર છો, તો તમારે શું કરવું તે જાણવાની જરૂર છે અને ઝડપથી પ્રત્યુત્તર આપવો પડશે.

                                  Photo : https://betanews.com/

સાયબર ક્રાઇમ સાથે કામ કરતી વખતે, તેના નિવારણ માટેના ઇલાજની કિંમત નજીવી હોય છે. તેના ઘણા સ્વરૂપોમાં સાયબર ક્રાઈમ (દા.ત., ઓનલાઇન ઓળખ ચોરી, નાણાકીય છેતરપિંડી, દાદાગીરી, ગુંડાગીરી, હેકિંગ, ઇમેઇલ સ્પોફિંગ, માહિતી ચાંચિયાગીરી અને બનાવટી અને બૌદ્ધિક સંપત્તિ અપરાધ) શ્રેષ્ઠ રીતે, પીડિતોના જીવનમાં વિનાશકારી મોટી અસુવિધા અને ત્રાસ આપી શકે છે. સૌથી ખરાબ રીતે, સાયબર ક્રાઇમ આર્થિક વિનાશ તરફ દોરી શકે છે અને સંભવિત રૂપે પીડિતની પ્રતિષ્ઠા અને વ્યક્તિગત સલામતી માટે જોખમી બની શકે છે. 

સાયબર ક્રાઇમ અટકાવવા શક્ય તેટલું કરવું હંમેશાં ડહાપણભર્યું છે. 

પરંતુ,આપણા શ્રેષ્ઠ પ્રયત્નો છતાં,વધતું ડિજિટલ જીવન આપણને નુકસાનની દિશામાં મૂકી શકે છે. હકીકત એ છે કે ખરાબ લોકો કાયમ-વિસ્તૃત માટે નવા ઉપયોગો શોધવાનું ચાલુ રાખે છે - પરંતુ સરળતાથી સુલભ - ચોરી કરવા, ત્રાસ આપવા અને તમામ પ્રકારના ગુના કરવા માટે ઓનલાઇન તકનીક વાપરે છે. જો તમે સાયબર ક્રાઇમના શિકાર બનો છો, તો તમારે શું કરવું તે જાણવું જોઈએ અને ઝડપથી જવાબ આપવા માટે સક્ષમ હોવું જોઈએ.

હેક એકાઉન્ટ્સ 

જો તમારા એકાઉન્ટ સાથે ચેડા કરવામાં આવ્યા છે અથવા હેક કરવામાં આવ્યું છે તો તમે ફરીથી નિયંત્રણ મેળવી શકો છો તેની રીતો અહીં છે. 

એવા કેટલાક ચિહ્નો શું છે કે મારા ઓનલાઇન એકાઉન્ટને હેક કરવામાં આવ્યું છે ટે જાણી શકાય ? 

·        એવી પોસ્ટ્સ જે તમે તમારા સોશિયલ નેટવર્ક પેજ પર ક્યારેય નહીં બનાવી હોય - તે એવી પોસ્ટ્સ હોઈ શકે છે જે તમારા મિત્રોને કોઈ લિંક પર ક્લિક કરવા અથવા એપ્લિકેશન ડાઉનલોડ કરવા માટે પ્રોત્સાહિત કરે છે.

·        કોઈ મિત્ર, કુટુંબના સભ્ય અથવા સાથીદાર તમારા તરફથી ઇમેઇલ મેળવવાની જાણ કરે છે જે તમે ક્યારેય મોકલ્યું નથી.

·        તમારી માહિતી ડેટા ભંગ,માલવેર ચેપ અથવા ખોવાયેલ / ચોરાયેલા ઉપકરણ દ્વારા ખોવાઈ ગઈ હોય. 

જો તમને લાગે છે કે એકાઉન્ટ સાથે ચેડા કરવામાં આવ્યા છે, તો નીચેના પગલાં લો : 

·        તમારા બધા સંપર્કોને સૂચિત કરો કે તેઓ તમારા એકાઉન્ટમાંથી આવતા હોય તેવા સ્પામ સંદેશા પ્રાપ્ત કરી શકે છે. તમારા સંપર્કોને કહો કે તેઓએ સંદેશાઓ ખોલવા ન જોઈએ અથવા તમારા એકાઉન્ટમાંથી કોઈપણ લિંક્સ પર ક્લિક ન કરવી  અને માલવેરની સંભાવના વિશે તેમને ચેતવણી આપો. 

·        જો તમને લાગે છે કે તમારું કમ્પ્યુટર ચેપગ્રસ્ત છે, તો ખાતરી કરો કે તમારું સુરક્ષા સોફ્ટવેર અદ્યતન અપડેટ કરેલ છે, અને માલવેર માટે તમારી સિસ્ટમ સ્કેન કરો. તમે અન્ય સ્કેનર્સ અને દૂર કરવાનાં સાધનોનો પણ ઉપયોગ કરી શકો છો. 

·        શક્ય તેટલી વહેલી તકે સમાધાન કરાયેલા તમામ એકાઉન્ટ્સ અને અન્ય મહત્વના-કામના  એકાઉન્ટ્સમાં પાસફ્રેઝ બદલો. મજબૂત પાસફ્રેઝ એ એક વાક્ય છે જે ઓછામાં ઓછું 12 અક્ષરો લાંબું છે. સકારાત્મક વાક્યો અથવા શબ્દસમૂહો પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરો જેના વિશે તમે વિચારવું પસંદ કરો છો અને તે યાદ રાખવું સરળ છે (ઉદાહરણ તરીકે, "મને રાષ્ટ્રગીત પસંદ છે."). ઘણી સાઇટ્સ પર, તમે સ્થાનોનો ઉપયોગ પણ કરી શકો છો! 

જો તમારા એકાઉન્ટને એક્સેસ કરી શકતા નથી કારણ કે પાસફ્રેઝ બદલાઈ ગયો છે, તો તરત જ સર્વિસ પ્રોવાઇડરનો સંપર્ક કરો અને એકાઉન્ટ પુન: રીકવર  કરવા માટે પ્રદાતા જે પગલાં આપે  તેનું પાલન કરો. 

ઓળખ ચોરી અને છેતરપિંડી 

તમારી ઓળખ ચોરાઇ જવી એ ડરામણી અને આક્રમક હોઈ શકે છે જે તમારી નાણાકીય, મેડિકલ રેકોર્ડ્સ અને પ્રતિષ્ઠા પર નુકસાનકારક અસર કરી શકે છે. જો તમે ભોગ બન્યા હોવ, તો કેવી રીતે જવાબ આપવો અને ઘટનાની જાણ કરવી તે જાણવું મહત્વપૂર્ણ છે. પુન: રીકવર કરવામાં સહાય માટે અહીં કેટલીક ટીપ્સ અને સંસાધનો આપ્યાં છે. 

ઓળખ ચોરીના કેસોમાં: 

·        સુનિશ્ચિત કરો કે તમે બધા ઓનલાઇન એકાઉન્ટ્સના પાસફ્રેઝ બદલ્યા છે. જ્યારે તમારો પાસફ્રેજ બદલી રહ્યા હોવ, ત્યારે તેને એક વાક્ય બનાવો કે જે 12 કે તેથી વધુ અક્ષરોનું હોય  અને તેને તે એકાઉન્ટ માટે અનન્ય(Unique) બનાવો. તમારા એકાઉન્ટ્સને સ્થિર કરવા માટે તમારે તમારી બેંક અને અન્ય નાણાકીય સંસ્થાઓનો સંપર્ક કરવાની જરૂર પડી શકે છે જેથી ગુનેગાર તમારા નાણાકીય સંસાધનોને એક્સેસ કરવામાં સમર્થ ન બની શકે.

·        કોઈપણ અનધિકૃત અથવા સમાધાનકારી ક્રેડિટ અથવા ચાર્જ એકાઉન્ટ્સ બંધ કરો. દરેક ક્રેડિટ અને ચાર્જ કાર્ડ રદ કરો. નવા એકાઉન્ટ નંબર સાથે નવા કાર્ડ્સ મેળવો. કાર્ડ કંપનીઓને જાણ કરો કે કોઈપણ તમારી ઓળખનો ઉપયોગ કરી શકે છે, અને ત્યાં કોઈ અનધિકૃત વ્યવહાર કરવામાં આવ્યા છે કે નહીં તે શોધી કાઢો. એકાઉન્ટ્સ બંધ કરો જેથી ભવિષ્યના શુલ્કને નકારી શકાય. કંપનીને પત્ર પણ લખવા જેથી સમસ્યાનું રેકોર્ડ રહી શકે.

·        અન્ય વ્યક્તિગત માહિતીને શું જોખમ હોઈ શકે છે તે વિશે વિચારો. તમારે ચોરીના પ્રકારને આધારે અન્ય એજન્સીઓનો સંપર્ક કરવાની જરૂર પડી શકે છે. ઉદાહરણ તરીકે, જો કોઈ ચોરને તમારા સોશિયલ સિક્યોરીટી નંબર પર પ્રવેશ હોય, તો સોશિયલ સિક્યોરીટી વહીવટનો સંપર્ક કરો. જો ડ્રાઇવર લાઇસન્સ અથવા કાર નોંધણી ચોરી થઈ હોય તો રાજ્યના મોટર વાહનોના વિભાગનો પણ સંપર્ક કરવો જોઈએ.

·        સ્થાનિક કાયદા અમલીકરણ એજન્સી સાથે રિપોર્ટ ફાઇલ કરો. ભલે  સ્થાનિક પોલીસ વિભાગ ઓફિસ પાસે ગુના અંગે અધિકારક્ષેત્ર ન હોય (ઓનલાઇન ગુનાની સામાન્ય ઘટના જે અન્ય ક્ષેત્રમાં અથવા અન્ય દેશમાં પણ ઉદ્ભવી શકે છે), તમારે કાયદા અમલીકરણ અહેવાલની નકલ પ્રદાન કરવાની જરૂર રહેશે. બેન્કો, લેણદારો, અન્ય વ્યવસાયો, ક્રેડિટ બ્યુરો.

·        જો તમારી વ્યક્તિગત માહિતી કોર્પોરેટ ડેટા ભંગ દ્વારા ચોરી કરવામાં આવી છે (જ્યારે કોઈ સાયબર ચોર માહિતી ચોરી કરવા માટેના એકાઉન્ટ્સના મોટા ડેટાબેઝમાં પ્રવેશ કરે છે, જેમ કે સામાજિક સુરક્ષા નંબર્સ, ઘરના સરનામાઓ અને વ્યક્તિગત ઇમેઇલ સરનામાઓ), તો સંભવત વ્યવસાય દ્વારા સંપર્ક કરવામાં આવશે અથવા એજન્સી કે જેમના ડેટાને યોગ્ય તરીકે વધારાના સૂચનો સાથે સમાધાન કરવામાં આવ્યું હોય. વધુ માહિતી માટે સંગઠનના આઇટી (ઇન્ફર્મેશન ટેકનોલોજી) સુરક્ષા અધિકારીનો સંપર્ક પણ કરી શકો છો.

સોશિયલ સિક્યોરીટી છેતરપિંડીના કેસોમાં: 

જો તમે માનો છો કે કોઈ તમારા સોશિયલ સિક્યોરીટી નંબરનો ઉપયોગ રોજગાર હેતુ માટે અથવા કપટપૂર્વક સામાજિક સુરક્ષા લાભો મેળવવા માટે કરે છે, તો સામાજિક સુરક્ષા વહીવટની છેતરપિંડીની હેલ્પલાઇન  પર કોલ કરો. સોશિયલ સિક્યોરીટી નિવેદનની ચોકસાઈને ચકાસવા નકલની વિનંતી પણ કરવી.

To Be Continued...વધુ આવતા લેખમાં ....