મિત્તલ પટેલ -વિચરતા સમુદાય સમર્થન મંચ

સ્થાપક અને મેનેજીંગ ટ્રસ્ટી ..

એમ.ફીલ અને માસ્ટર ઓફ જર્નાલિઝમ સ્ટડીઝ નો અભ્યાસ કરેલ અમદાવાદના વતની એવા મિત્તલ મૌલિકભાઈ પટેલે વિચરતી અને વિમુક્ત જાતિઓના વિવિધ સમુદાયોમાં સામાજિક ઓળખ, નાગરિક અધિકાર, શિક્ષણ, આરોગ્ય સુવિધાઓ, રહેઠાણ અને આજીવિકાના વિકલ્પો આપવાના લક્ષ્ય સાથે ‘વિચરતા સમુદાય સમર્થન મંચ’ ની શરૂઆત ૨૦૧૦માં કરી.

કાર્ય વિસ્તાર :

• નોમૅડિક અને ડી-નોટિફાઈડ જનજાતિ (એનટી-ડીએનટી)ની  સામાજિક ઓળખને પુન: સ્થાપિત કરવા અને વિવિધ નાગરિકત્વ હકોનો લાભ મેળવવા માટે તેમને સહાયતા કરવી.
• તકનીકી પ્રગતિના કારણે છોડી દીધેલ એનટી-ડીએનટી પરિવારોને તેમના પરંપરાગત વ્યવસાયમાં યોગ્ય વિકલ્પો શોધવા માટે મદદ કરવી , તેમની આજીવિકા માટે કોઈપણ ગેરકાયદેસર અથવા સામાજિક અસ્વીકાર્ય પ્રવૃત્તિઓમાં સંલગ્ન થવાથી બચાવવા.
• આ સમુદાયોને કાયમી ઘર સુરક્ષિત કરવા – તેમના પોતાનું સરનામું હોય એવા પ્રયત્નો થકી સહકાર આપવો.
• એનટી-ડીએનટી સમુદાયના બાળકો અને ભવિષ્યની પેઢીઓને શિક્ષણ, આજીવિકા અને સામાજિક-આર્થિક સ્થિરતા સુધી પહોંચડવા માટે સહાય કરવી.

પત્રકારત્વ અભ્યાસમાં માસ્ટર્સને સમાપ્ત કર્યા પછી,ગુજરાત યુનિવર્સિટીના પત્રકારત્વ વિભાગમાં પ્રવેશ મળ્યો, જ્યાં 'ચર્ખ'-વિકાસ સંચાર નેટવર્ક દ્વારા' માઇગ્રન્ટ વર્કર્સના સામાજિક અને આર્થિક અભ્યાસ 'પરના શિષ્યવૃત્તિ માટે પસંદગી કરવામાં આવી. આ સંદર્ભમાં 'દક્ષિણ ગુજરાતના શેરડીના કામદારો' પર એક અભ્યાસ કર્યો હતો. એક મહિના માટે કુટુંબો સાથે રહેતાં આ અનુભવો એટલા ડહાપણભર્યા હતા કે તેમનું ઉત્થાન એમના જીવનનું એક મિશન બન્યું.

વર્ષ 2006 માં, 'જનપથ' નામની એક સંસ્થામાં જોડાયા. શરૂઆતમાં તેમનો નોમાડીક સમુદાયો પર સંશોધન કાર્ય કરવાનો વિચાર હતો પરંતુ ક્ષેત્રીય કાર્ય દરમિયાન, સમુદાયોની દુર્દશા સમુદાય માટે કામ કરવાનું કારણ બનતાં પાછળથી 2010 માં, VSSM ની સ્થાપના અને સોસાયટી અને ટ્રસ્ટ્સ એક્ટ હેઠળ નોંધણી કરાવી.

એનટી-ડીએનટીના સમુદાયો સામાજિક ભેદભાવ અને સરકારી ઉપેક્ષાના વિષય બની જાય છે.ગામડાઓએ ક્યારેય આ સમુદાયોને તેમના પોતાના ય સમાજોનો ભાગ ગણવાની તૈય્યારી દાખવી નથી, જ્યારે રાજકીય અને અમલદારશાહી સત્તાવાળાઓએ અસ્તિત્વમાં રહેલા સંઘર્ષોથી અજાણ રહ્યા હતા. આજની સ્થિતિ તેઓ સામાજિક પ્રતિકાર, રાજકીય બેપરવાઈ તેમની પોતાની માનસિકતાના  પરિણામે આ પરિસ્થિતિ છે. મોટાભાગના સમુદાયો આશ્રય, પાણી, આરોગ્ય અને શિક્ષણ જેવા અસ્તિત્વની મૂળભૂત જરૂરિયાતોથી વંચિત છે.તેઓ આ દેશના નાગરિક છે.પરંતુ એમની જોડે પૂરતા જરૂરી દસ્તાવેજો પણ નથી. વીએએસએસએમએ આ સમુદાયોના જીવનમાં ઓળખ અને ગૌરવ અપાવવાનો પ્રયત્ન કર્યો છે 18 જિલ્લાના 90 બ્લોકમાં 2000 થી વધુ વસાહતોના 50 હજાર કરતાં વધુ પરિવારો સુધી VSSM પહોંચી ગયું છે.

આજે વીએએસએસએમ એનટી-ડીએનટીના 40 જુદા જુદા સમુદાયો સાથે કામ કરે છે, જેમાંથી 28 નોમૅડિક જનજાતિ અને 12 બિન-સૂચિત જનજાતિ છે. આ 40 સમુદાયોમાંથી 20 સમુદાયોનો વિકાસ માટે એકાગ્ર પ્રયત્નો જરૂરી છે.

સંખ્યામાં, VSSM ના પ્રયાસો :

• સંસ્થા દ્વારા સંચાલિત 2 હોસ્ટેલમાં લગભગ 300 એનટી-ડીએનટી બાળકો રહે છે.
• નિવાસી પ્લોટ માટે 1000+ કુટુંબોને મદદ કરી
• તકનીકી અને આર્થિક બંને રીતે મકાનોના નિર્માણ માટે 700 પરિવારોને સહકાર કરેલ.
• લગભગ 1,00,000 વ્યક્તિઓ માટે મતદાતા ID કાર્ડ્સ ઉપલબ્ધ કરાવ્યા.
• 10,000 થી વધુ પરિવારો માટે રેશન કાર્ડ્સ અપાવ્યા.
• 1911 વિચરતી વ્યક્તિઓને સ્વાવલંબન - આજીવિકા આવક જનરેશન કાર્યક્રમ હેઠળ વિવિધ હેતુઓ માટે રૂ 5.19 કરોડની લોન અપાવી.
• વાડીયા ગામમાંથી દેહ વ્યાપારના પકડમાંથી 90 પરિવારોને છોડાવવામાં આવ્યા છે - જ્યાં પુત્રીઓને આ વ્યવસાય કરવા માટે ફરજ પાડવામાં આવતી હતી.
• દેહ વેપારના વ્યવસાયમાં જોડાયેલા 25 છોકરીઓના લગ્ન માટે નિમિત્ત બન્યાં, સૂચી લાંબી છે ...

એવોર્ડ્સ અને બહુમાન :

• યંગ મેન ગાંધીયન એસોસિયેશન,રાજકોટ દ્વારા ચાંપાબેન ગોન્ધીયા એવોર્ડ,2008
• સીએનએન - આઇબીએન અને રિલાયન્સ ફાઉન્ડેશન દ્વારા રીઅલ હિરો એવોર્ડ,૨૦૧૨.
જૂન -2012 માં જ્યોતિબેન ધુલેસીયા ફાઉન્ડેશન તરફથી 'સેવા જ્યોતિ એવોર્ડ' .
• 2013 માં અશોકા ઇનોવેટર ફોર ધ પબ્લિક દ્વારા અશોક સાથી તરીકે સન્માનિત
• દૂરદર્શન ગુજરાતી ચેનલ ડીડી ગિરનાર દ્વારા 'ગિરનાર સેવા સિરોમણી પુરષ્કાર - 2013' .

• ‘સ્ત્રી મંડળ સાંતાક્રુઝ’ નામના મહિલા સંગઠન દ્વારા ગંગાબહેન પટેલ સમાજ સેવા સન્માન ઓગસ્ટ   2009

• 2013 માં TED TALK માટે આમંત્રિત કર્યા.
• વર્ષ 2013 માં સામાજિક ક્ષેત્રે ઉત્કૃષ્ટ કામગીરી માટે સ્ટેટ બેન્ક ઓફ ઇન્ડિયા દ્વારા સન્માનિત
• 24 મી જુલાઈ, 2015 ના રોજ રાજ ભવન, ગાંધીનગર ખાતે સમાજ કલ્યાણ દ્વારા આયોજીત.
   ગુજરાતના ગવર્નર ઓ.પી.કોહલી સાહેબના હસ્તે ગ્લોરી ઓફ ગુજરાત એવોર્ડ.

 • 02 ઓક્ટોબર 2016 ના રોજ ગુજરાત વિદ્યાપીઠ; પાર્શ્વનાથ કોર્પોરેશન; નવગુજરાત સમય; TrueInnovation (ભારત | યુએસએ) અને સત્યાગ્રહ આશ્રમ (કોચરબ આશ્રમ) દ્વારા સંયુક્તપણે આયોજિત ઈનક્રેડિબલ ગાંધી મહોત્સવમાં નારીશક્તિ પુરસ્કારથી સન્માનિત;
•  25 સપ્ટેમ્બર 2016ના રોજ જામનગરમાં મહિલા અચિવર્સ (શિક્ષણ) માટે એવોર્ડ એનાયત કરાયો

• રાષ્ટ્રપતિ ભવન ખાતે 8 મી માર્ચ, 2018 ના રોજ ભારતના મહામહિમ રાષ્ટ્રપતિ શ્રી રામ નાથ કોવિંદના હસ્તે  મહિલા સશક્તિકરણના ક્ષેત્રે સૌથી વધુ મહત્વના કાર્યો માટે રાષ્ટ્રીય સ્તરે નારી શક્તિ પુરસ્કારથી સન્માનિત.
• 8 મી માર્ચ, 2018, મહાત્મા મંદિર, ગાંધીનગર ખાતે મહિલા દિવસના ઉપક્રમે શ્રી વિજયભાઇ રૂપાણી, મુખ્યમંત્રીશ્રીના મહિલા સશક્તિકરણના ક્ષેત્રે સૌથી વધુ મહત્વના કાર્ય માટે રાજ્ય કક્ષાએ નારીશક્તિ પુરસ્કાર..સૂચી લાંબી છે ...

સંપર્ક :

(Landline) +91 79 26860378/ 79 | (Mobile) +91 90999 36011 | (Email) vssmgujarat@gmail.com

(Website) www.vssmindia.org |

(Blog) www.nomadictribes.blogspot.com