ભારત એશિયામાં સૌથી વધુ આત્મહત્યા ધરાવતો દેશ

વિશ્વ આરોગ્ય સંસ્થા (WHO) અનુસાર મેલેરિયા, કેન્સર, યુદ્ધ અથવા તો હત્યાકાંડ કરતાં પણ વધુ મૃત્યુ માટે આત્મહત્યા જવાબદાર કારણ છે. તે 15 થી 29 વર્ષની વયના લોકો વચ્ચે થતા મૃત્યુમાં બીજું અગ્રણી કારણ રહ્યું છે, 2016માં 2,00,000 લોકોનાં મોતનો દાવો કરવામાં આવ્યો હતો, માર્ગ અકસ્માતોના ઉચ્ચ રેશિયા પછી. ઘણા દેશો આ ડેટાને દબાવતા હોય છે અને કમનસીબે વાસ્તવિક સંખ્યા ઘણીવાર ગુપ્ત રાખવામાં આવે છે.

છેલ્લા કેટલાક વર્ષોમાં ભારત આ ગ્રહની આત્મઘાતી રાજધાની બની ગયું છે. વર્લ્ડ હેલ્થ ઓર્ગેનાઇઝેશનના તાજેતરના અહેવાલમાં જણાવાયું છે કે દક્ષિણ-પૂર્વ એશિયન ક્ષેત્રમાં ભારતમાં સૌથી વધુ આત્મહત્યા દર છે. સોશિયલ મીડિયા પરના અન્ય અહેવાલો સૂચવે છે કે તે આત્મહત્યામાં વૈશ્વિક અગ્રેસર હોઈ શકે છે. ભારતમાં આત્મહત્યા કરવા પાછળ સૌથી મોટો ફાળો/કારણ લગ્ન યા લગ્ન સબંધો છે.

નેશનલ ક્રાઇમ રેકોર્ડ્સ બ્યુરો (એનસીઆરબી) ના આંકડા મુજબ 2015 માં ભારતમાં 133,623 આત્મહત્યા નોંધાઈ હતી, જેમાંથી 91,528 (68 ટકા) પુરુષો દ્વારા, 42,088 મહિલાઓ દ્વારા કરવામાં આવી હતી. વધુમાં, 2015 માં આત્મહત્યા કરનારા 86,808 ‘પરિણીત લોકો’, જેમાં 64,534 (74 ટકા) પુરુષો હતા, એમ એનસીઆરબીના આંકડા દર્શાવે છે. 2019 માં ઘણા અનુમાન પ્રમાણે દર વર્ષે આ સંખ્યા 2,00,000 જેટલી છે, જેમાંથી 1,60,000 પુરુષોએ આત્મહત્યા કરી છે.

આત્મહત્યાઓનું સૌથી મોટું કારણ એ છે કે ભારત બ્રિટિશરોએ બનાવેલા તેમના જૂના, પ્રાચીન કાયદામાં સુધારો કરવામાં નિષ્ફળ રહ્યું છે. પરિણામે, રૂઢિચુસ્તતા, સુધારાનો અભાવ અને લિંગ પક્ષપાત કાયદા ભારતીય સમાજને કલ્પના કરતાં પણ વધુ ઝડપથી નષ્ટ કરી રહ્યા છે. આજે પણ, ગામડામાં, નાના શહેરોમાં અને કમનસીબે કેટલાક શહેરોમાં પણ બળજબરીથી લગ્નો, ગોઠવણિત લગ્ન અને ગનપોઇન્ટ પર લગ્ન સામાન્ય છે.સામાજિક સુધારાનો અભાવ ભારતીય સમાજને દિવસેને દિવસે અધોગતિ તરફ દોરી રહ્યો છે.

2019 માં, છૂટાછેડા લેનારા માણસોનો આપઘાત દર એટલો ભયંકર ઊંચો છે કે દેશ વાસ્તવિક સંખ્યા પ્રકાશિત કરવાનો ઇનકાર કરે છે. સામાજિક સુધારણાને ધ્યાનમાં રાખીને ભયાનક સ્થિતિને જોતા, બ્રિટિશ ચાલ્યા ગયા ત્યારથી, નેશનલ ક્રાઇમ રેકોર્ડ્સ બ્યુરોના આંકડાએ જાહેર કર્યું કે જ્યાં એક પરિણીત મહિલા આત્મહત્યા કરે છે, તેની સામે ત્રણથી ચાર પરિણીત પુરુષો આત્મહત્યા કરે છે. જ્યારે વિશ્વના લગભગ તમામ દેશો કરારના લગ્ન સ્વીકારે છે, પુરુષોની સમકક્ષ સ્ત્રીઓના વ્યવહાર/કામકાજ, સાચવણી,જાળવણી અને સુરક્ષાને લઈને ચિંતામુકત વાતાવરણ સર્જવામાં સફળ રહ્યા છે ,ત્યારે ભારતે આ સુધારાઓને સંપૂર્ણપણે અવગણ્યું છે.આ પ્રકારની અવગણનાને પરિણામે, 2016 માં જીવનનો અંત લાવનારા વિશ્વના 24% પુરુષો ભારતીય હતા.

જો આપણે માનવજાતના ઇતિહાસની તુલના કરીએ તો ભારતીય ન્યાયતંત્રમાં ભ્રષ્ટાચાર એ દુનિયામાં સૌથી ખરાબ બાબત છે. અદાલતોમાં મોટા પાયે ભ્રષ્ટાચાર અને ભારતના મુખ્ય ન્યાયાધીશ દ્વારા સડેલી ન્યાયિક પ્રણાલી અંગે ચેતવણી છતાં પણ, ભારતીય રાજકારણીઓ આ વિનાશક સ્થિતિ પર કોઈ ધ્યાન આપવામાં નિષ્ફળ ગયા છે. જો ભારત સરકાર સમય રહેતતાં કોઈ પગલાં કે કાર્યવાહી નહીં કરે તો આગામી બે-ત્રણ વર્ષમાં ભારત અડધા વિશ્વની આત્મહત્યા માટે જવાબદાર હશે.

-   -   વિનય લોહાર

સાભાર : ઈંટરનેશનલ પોલીસી ડાઈજેસ્ટ (૧૪ નવેમ્બર ૨૦૧૯)