Skip to main content

ઓળખ ચોરી (IDENTITY THEFT), ફ્રોડ અને સાયબરક્રાઇમ

 સ્પામ અને ફિશિંગ (Spam and Phishing)


લોકોને આકર્ષિત કરવાના હેતુથી તમને કોઈ લિંક પર ક્લિક કરવા અથવા કોઈ કડી ખોલવા માટેના પ્રયત્નોમાં સાયબર ક્રિમિનલ્સ ખુબ જ  સમજદાર હોય છે.

દૂષિત(Malicious) ઇમેઇલ:

દૂષિત ઇમેઇલ વિશ્વનીય નાણાકીય સંસ્થાઇ-કોમર્સ સાઇટસરકારી એજન્સી અથવા કોઈપણ અન્ય સેવા અથવા વ્યવસાય દ્વારા આવ્યો હોય એવું આબેહુબ લાગે છે.

આવા ઈમેઈલ હંમેશાં તમને ઝડપથી કાર્યવાહી કરવા વિનંતી કરે છેકારણ કે તમારા એકાઉન્ટ સાથે ચેડા કરવામાં આવ્યા છેતમારો ઓર્ડર પૂરો થઈ શકતો નથી અથવા ધ્યાન આપવાની બીજી તાકીદ કરવામાં આવે છે.

 જો તમને ખાતરી હોતી નથી કે ઇમેઇલ વિનંતી કાયદેસર છે કે નહીંતો તેને આ પ્રમાણેના પગલાથી ચકાસવાનો પ્રયાસ કરો:

 કંપનીની ઓફિશિયલ વેબસાઇટ પર અથવા ક્રેડિટ કાર્ડ પાછળએકાઉન્ટ સ્ટેટમેન્ટ પર આપવામાં આવેલી માહિતીનો ઉપયોગ કરીને - સીધો કંપનીનો સંપર્ક કરો કે આમાં સત્યતા શું છે ?

 સર્ચ એન્જીન યા અન્ય રીતે ઓનલાઇન આવી કંપની માટે શોધ કરો - પરંતુ ઇમેઇલમાં જે માહિતી આપેલી છે એ રીતે ક્યારેય શોધશો નહિ ,કેમકે ઈમેઈલ પોતે ફ્રોડ હોય છે મતલબ એમાં પીરસેલી માહિતી પણ ફ્રોડ હોય છે.

 સ્પામ (Spam)

 સ્પામ એ જંક મેઇલ સમકક્ષ છે. આ શબ્દ અવાંછિતજથ્થાબંધ - અને ઘણીવાર અનિચ્છનીય - ઇમેઇલનો સંદર્ભ આપે છે.સ્પામ ઘટાડવાની રીતો જોઈએ તો :

·         તમારા ઇમેઇલ પ્રોગ્રામ્સ પર ફિલ્ટર્સને સક્ષમ કરો: મોટાભાગના ઇન્ટરનેટ સર્વિસ પ્રોવાઇડર્સ (ISP) અને ઇમેઇલ પ્રદાતાઓ સ્પામ ફિલ્ટર્સ પ્રદાન કરે છેજો કેતમે સેટ કરેલા સ્તરને આધારેતમે ઇચ્છો છો તે ઇમેઇલ્સને અવરોધિત કરી શકો છો. ફિલ્ટર્સ યોગ્ય રીતે કામ કરી રહ્યા છે કે કેમ તેની ખાતરી કરવા માટે તમારા જંક ફોલ્ડરને ક્યારેક-ક્યારેક તપાસતા રહેવું  તે એક સારો વિચાર છે.

·         સ્પામની જાણ કરો: મોટાભાગના ઇમેઇલ ક્લાયંટ્સ ઇમેઇલને સ્પામ તરીકે માર્ક કરવાની રીતો પ્રદાન કરે છે અથવા સ્પામના ઉદાહરણોની જાણ કરે છે.રીપોર્ટ કરવાથી સ્પામ સંદેશાઓને સીધા તમારા ઇનબોક્સમાં પહોંચાડતા અટકાવવામાં પણ આવા ફિલ્ટર્સ મદદ કરશે.

·         તમારી ઓનલાઇન હાજરીની માલિકી: ઓનલાઇન પ્રોફાઇલ અને સોશિયલ નેટવર્કિંગ સાઇટ્સ પર તમારું ઇમેઇલ સરનામું છુપાવવાનું ધ્યાનમાં રાખો અથવા ફક્ત અમુક લોકોને જ તમારી વ્યક્તિગત માહિતી જોવાની મંજૂરી આપો.

 ફિશિંગ (Phishing)

ફિશિંગ હુમલાઓ વ્યક્તિગત અને નાણાકીય માહિતી એકત્રિત કરવા માટે ઇમેઇલ અથવા દૂષિત વેબસાઇટ્સ (લિંક પર ક્લિક કરીને) નો ઉપયોગ કરે છે અથવા તમારા કમ્પ્યુટર યા અન્ય ઇલેક્ટ્રોનિક મશીનને માલવેર અને વાયરસથી ચેપ લગાવે છે.

 સ્પીઅર ફિશિંગ 

સ્પીઅર એટલે ભાલો એટલે કે ભાલા ફિશિંગમાં માહિતી એકત્રિત કરવા અથવા સિસ્ટમોની એક્સેસ મેળવવા માટે લક્ષ્યો અથવા લક્ષ્યોના નાના જૂથો સામેના વિશિષ્ટ હુમલાઓ શામેલ છે. ઉદાહરણ તરીકેકોઈ સાયબર ક્રિમિનલ્સ ગ્રાહકોની સૂચિને એક્સેસ કરી ઓળખ યા ઓળખપત્રો મેળવવા માટે વ્યવસાય સામે,વ્યવસાયના ગ્રાહકો સામે સ્પીઅર ફિશિંગ હુમલો કરી શકે છે. તેઓએ નેટવર્ક પર પ્રવેશ મેળવ્યો હોવાથીતેઓ દ્વારા મોકલેલ ઇમેઇલ વધુ પ્રમાણિક દેખાશે જે ખરેખર હોતો નથી,કારણ કે પ્રાપ્તકર્તા પહેલાથી જ ટે વ્યવસાયનો ગ્રાહક છેઇમેઇલ તેને વધુ સરળતાથી ફિલ્ટર્સ દ્વારા પ્રાપ્ત કરી શકે છે અને પ્રાપ્તકર્તા દ્વારા ઇમેઇલ ખોલવાની સંભાવના વધી જાય છે.

 સાયબર ક્રિમિનલ્સ વધુ પ્રભાવી સોશ્યલ એન્જિનિયરિંગ પ્રયત્નોનો ઉપયોગ કરી શકે છે જેમ કે લોકોને લાલચ આપવા માટે કોઈ મહત્વપૂર્ણ તકનીકી અપડેટ અથવા સસ્તી કિંમતની આકર્ષક ઓફર હોઈ શકે છે.

 સોશિયલ નેટવર્ક્સ પર સ્પામ અને ફિશિંગ

સ્પામફિશિંગ અને અન્ય સ્કેમ ફક્ત ઇમેઇલ સુધી જ મર્યાદિત નથી. તે સોશિયલ નેટવર્કિંગ સાઇટ્સ પર પણ પ્રચલિત છે. સમાન નિયમો સોસીયલ નેટવર્ક્સ પર પણ લાગુ થાય છે: જ્યારે શંકાસ્પદ લાગેત્યારે તેને તરત જ ડિલીટ કરી દો. આ નિયમ ઓનલાઇન જાહેરાતોસ્ટેટસ અપડેટ્સટ્વીટ્સ અને અન્ય પોસ્ટ્સની લિંક્સને લાગુ પડે છે. મુખ્ય સોશિયલ નેટવર્ક્સ પર સ્પામ અને ફિશિંગની જાણ કરવાની રીતો દરેક સોશિયલ પ્લેટફોર્મની હેલ્પડેસ્કમાં હોય જ છે,જ્યાં જઈ વધુ માહિતી મેળવી શકાય છે.

 શિકાર (Victim) બનવાનું ટાળવાની ટિપ્સ

·         ઇમેઇલમાં વ્યક્તિગત અથવા નાણાકીય માહિતી જાહેર કરશો નહીંઅને આ માહિતી માટે ઇમેઇલ વિનંતીઓનો જવાબ ન આપો. આમાં ઇમેઇલ મોકલેલી લિંક્સ શામેલ હોય છે.

·         સંવેદનશીલ માહિતી ઓનલાઇન મોકલવા અથવા દાખલ કરતાં પહેલાં,વેબસાઇટની સુરક્ષા તપાસો.

·         વેબસાઇટના URL(લિંક) પર ધ્યાન આપો. દુર્ભાવનાપૂર્ણ વેબસાઇટ્સ કાયદેસરની સાઇટ જેવી જ દેખાઈ શકે છેપરંતુ URL જોડણી અથવા વિવિધ ડોમેન (દા.ત..com વિ. .net) માં વિવિધતાનો ઉપયોગ કરી શકે છે. (URL – Uniform Resource Locator)

·         જો તમને ખાતરી નથી કે ઇમેઇલ વિનંતી કાયદેસર છે કે નહીંતો કંપનીનો સીધો સંપર્ક કરીને તેને ચકાસવાનો પ્રયાસ કરો. એકાઉન્ટ સ્ટેટમેન્ટ પર પ્રદાન કરેલી માહિતીનો ઉપયોગ કરીને કંપનીનો સંપર્ક કરોઇમેઇલમાં આપેલી માહિતી થકી ક્યારેય નહીં. ફિશીંગના જાણીતા હુમલાઓ અને / અથવા રિપોર્ટ ફિશિંગ વિશે જાણવા માટે એન્ટી-ફિશિંગ વર્કિંગ ગ્રુપ (APWG ની વેબ https://apwg.org/) તપાસતા રહેવું,જ્યાં વધુ ઊંડાણમાં અને નવા બનતા ફિશિંગ હુમલાઓ વિષે જાણકારી મળતી રહેશે.

·         મશીન ક્લીન(ચોખ્ખું) રાખો.માલવેરથી ચેપનું જોખમ ઘટાડવા માટે પીસીસ્માર્ટફોન અને ટેબ્લેટ્સ સહિત - ઇન્ટરનેટથી કનેક્ટેડ ઉપકરણો પર તમામ સોફ્ટવેર અપ ટુ ડેટ રાખો.

 જો તમે શિકાર બનો તો શું કરવું ?

·         નેટવર્ક એડમિનિસ્ટ્રેટર્સ સહિત જ્યાં કામ કરતા હોઈએ તે સંસ્થામાં યોગ્ય લોકોને તેની જાણ કરો. તેઓ આ બાબતે કોઈપણ શંકાસ્પદ અથવા અસામાન્ય પ્રવૃત્તિ માટે ચેતવણી યા માહિતી આપી શકે છે.

·         જો તમને લાગે છે કે તમારા નાણાકીય ખાતાઓ સાથે ચેડા થઈ શકે છેતો તરત જ તમારી નાણાકીય સંસ્થાનો સંપર્ક કરો અને એકાઉન્ટ (એકાઉન્ટ્સ) બંધ કરાવો.

·         તમારા ખાતામાં કોઈપણ અનધિકૃત શુલ્ક/લેવડ દેવડ માટે તપાસ કરતા રહેવું.

·         તમારા સ્થાનિક પોલીસ વિભાગને હુમલો થયાની જાણ કરો અથવા ઇન્ટરનેટ ક્રાઈમ ફરિયાદ કેન્દ્રમાં રિપોર્ટ કરો.

 થોભો,વિચારો અને પછી કનેક્ટ થાઓની થિયરી સાથે પોતાને સુરક્ષિત કરો

·         જ્યારે કંઈપણ શંકાસ્પદ લાગેત્યારે તેને કાઢી નાંખો : ઇમેઇલટ્વીટ્સપોસ્ટ્સ અને ઓનલાઇન જાહેરાતની લિંક્સ વડે ઘણીવાર સાયબર ક્રિમિનલ્સ તમારી માહિતી સાથે સમાધાન કરવાનો પ્રયાસ કરે છે. જો તે શંકાસ્પદ લાગેસ્રોતને તમે જાણો છોતો પણ તેને  ડિલીટ કરી નાંખવું શ્રેષ્ઠ છે અથવા - જો યોગ્ય લાગતું હોય તો - તેને જંક તરીકે ચિહ્નિત કરો.

·         કાર્ય કરતા પહેલા વિચારો: જે તાત્કાલિક કાર્યવાહી કરવા માટે વિનંતી કરે છે એવા સંદેશાવ્યવહારથી સાવચેત રહોઆવા સંદેશા કંઈક એવું પ્રદાન કરે છે જે પહેલી નજરે સાચું - સારું લાગતું હોય છે અથવા વ્યક્તિગત માહિતી માટે પૂછતા હોય છે.

·         પાસફ્રેઝને એક વાક્ય બનાવો: મજબૂત પાસફ્રેઝ એ એક વાક્ય છે જે ઓછામાં ઓછું 12 અક્ષરો લાંબું હોય છે. સકારાત્મક વાક્યો અથવા શબ્દસમૂહો પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરો જેના વિશે તમે વિચારવું પસંદ કરો છો અને તે યાદ રાખવું વધુ સરળ છે (ઉદાહરણ તરીકે, "મને રાષ્ટ્રગીત ગમે છે."). ઘણી સાઇટ્સ પરતમે સ્થાનોનો ઉપયોગ પણ કરી શકો છો!

·         અનોખું (Unique) ખાતુંઅનોખો પાસફ્રેઝ રાખો : દરેક ખાતા માટે અલગ પાસફ્રેઝ રાખવાથી સાયબર ક્રિમિનલ્સને નિષ્ફળ કરવામાં મદદ મળે છે. કમ સે કમ , કાર્યશીલ અને વ્યક્તિગત એકાઉન્ટ્સને અલગ કરો અને ખાતરી કરો કે તમારા જટિલ એકાઉન્ટ્સમાં સૌથી મજબૂત પાસફ્રેઝ રાખેલ છે.

·         તમારા લોગિનને લોક રાખો : તમારા મોબાઇલ ડિવાઇસ પરની એપ્લિકેશન દ્વારા બાયમેટ્રિક્સસુરક્ષા કીઓ અથવા યુનિક વન-ટાઇમ કોડ જેવા મજબૂત ઉપલબ્ધ પ્રમાણીકરણ સાધનોને સક્ષમ કરીને તમારા ઓનલાઇન એકાઉન્ટ્સને મજબુત બનાવો. ઇમેઇલબેંકિંગ અને સોશિયલ મીડિયા જેવા મહત્વના એકાઉન્ટ્સને સુરક્ષિત કરવા માટે તમારા યુઝરનેમ અને પાસફ્રેઝ પૂરતા નથી.

           To be continued.........વધુ આવતા લેખમાં ....


Comments

Popular posts from this blog

નેતાજી સુભાષબાબુ માટે - ભારતની સેવા કાજે આ સિપાહીએ છોડી દીધું હતું પાકિસ્તાન

તે દૌર 1947 નું હતું જ્યારે ભારતને આઝાદીની સોગાત ની સાથે વિભાજનનું જખમ પણ મળ્યું.પાકિસ્તાનથી ઘણા લોકો પોતાના જીવ બચાવી જલ્દીથી ભારત પહોંચવા માંગતા હતા,કેમકે ગઈકાલે જે પોતાનો દેશ હતો આજે તે બીજા કોઈનો થઈ ગયો.એ જ રીતે ઘણા લોકો ભારતમાંથી પાકિસ્તાન ચાલ્યા ગયા. તેનો પરિવાર ખૂબ ઈજ્જત અને રુતબાવાળો હતો, પરંતુ વતનથી મહોબ્બત માટે તેમણે પરિવારના ઘણા લોકોને પણ ખુદા-હાફિઝ કહીને પોતાના ભારતની રાહ પકડી. એ શખ્સ હતો આઝાદ હિંદ ફોજનો એક વફાદાર સિપાઈ જેણે આઝાદીની જંગમાં અંગ્રેજી સેનાનો બહાદુરીથી સામનો કર્યો હતો.ફોજના સુપ્રીમ કમાન્ડર નેતાજી સુભાષચંદ્ર બોઝને તેના પર ખૂબ ગર્વ હતો.તેનું નામ હતું જનરલ શાહનવાઝ ખાન. ભારત-પાક વિભાજનમાં જ્યારે લાખો મુસલમાન ભારત છોડી પાકિસ્તાન જઈ રહ્યા હતા ત્યારે તેમણે કહ્યું કે મારો દેશ હિન્દુસ્તાન હતો અને તે જ રહેશે.એટલા માટે હું માતૃભૂમિની સેવા માટે ભારત જઈ રહ્યો છું.એ વખતે ઘણા લોકોએ તેમને સમજાવ્યા અને ભડકાવ્યા પણ ખરા.કોઈએ એમ પણ કહ્યું કે ત્યાં કોઈ તમને પાણી માટે પણ નહીં પૂછે અને શક્ય છે કે કોઈ તમારા નામની સાથે જોડાયેલ ખાન શબ્દ સાંભળીને તમને મારી પણ નાંખે. પરંતુ જનરલ શાહનવાજને ...

મૌલાના આઝાદ: જેમના મૃત્યુ પર આખું ભારત રડ્યું !

જો મૌલાના માત્ર રાજકારણી હોત, તો તેમણે પરિસ્થિતિ સાથે સમાધાન કર્યું હોત; પણ તે જીંદાદિલ અને લાગણીના માલિક હતા, તે ગુલામ દેશમાં ઉછર્યા પણ આઝાદી માટે આયખું વિતાવ્યું, તેમના મનમાં જે નકશો હિંદુસ્તાનનો હતો તેનાથી અલગ નકશો તે સ્વીકારી શક્યા નહીં! તેમના અંગત અને પ્રિયજનોએ જે ઘા માર્યા તે સહન કરવું સહેલું ન હતું. 19 ફેબ્રુઆરી 1958ના રોજ ઓલ ઈન્ડિયા રેડિયોએ ખબર આપી કે મૌલાના બીમાર પડી ગયા છે, તેમના પર લકવાની અસર થઈ હતી, ડૉક્ટરોની કતાર હતી, પંડિત નેહરુ અને રાજેન્દ્ર પ્રસાદ મૌલાનાના ઘરે આવ્યા હતા, ડૉક્ટરોએ કહ્યું કે 48 કલાક પછી જ કંઈક કહી શકાશે. 21 ફેબ્રુઆરીએ મૃત્યુનો આભાસ થઈ ગયો હતો, પંડિત નેહરુ, રાજેન્દ્ર પ્રસાદ અને સમગ્ર મંત્રીમંડળ મૌલાનાના ઘરે હાજર હતા, દરેકના ચહેરા ગમગીન હતા! જ્યારે સાંજ પડી ત્યારે આશા તૂટી ગઈ, મૌલાના હફીઝ ઉર રહેમાન સેહરાવી, મૌલાના અતીક ઉર રહેમાન, મૌલાના અલી મિયાં અને દિગર ઉલામાઓએ કુરાનનો પાઠ કરવાનું શરૂ કર્યું, 22મી ફેબ્રુઆરીના રોજ સવારે 10.15 કલાકે મૌલાનાની રુહ પરવાઝ કરી ગઈ. મૌલાનાના મૃત્યુની ઘોષણા થતાં જ ચીસો પડી ગઈ, જેમ જેમ દિવસ આગળ વધતો ગયો, લગભગ બે લાખની ભીડ મૌલાનાના ઘ...

ઇઝરાયેલી સ્પાયવેર : વોટ્સએપની પુષ્ટિ

વોટ્સએપ પુષ્ટિ કરી : ઇઝરાયેલે સ્પાયવેરનો ઉપયોગ ભારતીય પત્રકારો,એક્ટીવીસ્ટો પર સ્નૂપ(બીજાની ખાનગી બાબતોમાં હસ્તક્ષેપ) કરવા માટે કરવામાં આવ્યો હતો.  જાણવા મળ્યું છે કે ઓછામાં ઓછા બે ડઝન શિક્ષણવિદો, વકીલો, દલિત કાર્યકરો અને ભારતમાં પત્રકારોનો સંપર્ક કરીને તેમને વોટ્સએપ દ્વારા ચેતવણી આપવામાં આવી હતી કે તેમના ફોન મે 2019 સુધી બે સપ્તાહના સમયગાળા માટે અત્યાધુનિક સર્વેલન્સ હેઠળ હતા. સીમા ચિશ્તી (31 ઓક્ટોબર 2019) ફેસબુકની માલિકીના પ્લેટફોર્મ વ્હોટ્સએપે એક ચોંકાવનારી ઘટસ્ફોટમાં જણાવ્યું છે કે, ભારતના પત્રકારો અને માનવાધિકાર કાર્યકર્તાઓ પર ઇઝરાયેલે સ્પાયવેર પેગાસુસનો ઉપયોગ કરીને સંચાલકો દ્વારા દેખરેખ રાખવાનું લક્ષ્યાંક છે. આ ખુલાસો સન ફ્રાન્સિસ્કોની યુ.એસ. ફેડરલ કોર્ટમાં મંગળવારે દાખલ કરવામાં આવેલા મુકદ્દમા અનુસાર વોટ્સએપનો આરોપ છે કે ઇઝરાઇલ એનએસઓ ગ્રૂપે પેગાસસ સાથે લગભગ 1,400 વોટ્સએપ વપરાશકર્તાઓને નિશાન બનાવ્યા છે. વોટ્સએપે ભારતમાં દેખરેખમાં રાખેલા  લક્ષિત લોકોની ઓળખ અને “ચોક્કસ નંબર” જાહેર કરવાનો ઇનકાર કર્યો હતો, જ્યારે તેના પ્રવક્તાએ ધ ઇન્ડિયન એક્સપ્રેસને કહ્યું હતું કે, વોટ્સએપ લક્ષ...