અભિનેત્રી 'નરગીસ' ('ફાતિમા રશીદ')

 

1 જૂન, 1929ના રોજ હિંદુ-મુસ્લિમ માતા-પિતા મોહન બાબુ અને જદ્દન બાઈના ઘરે જન્મેલી બાળકીનું નામ 'ફાતિમા રશીદ' રાખવામાં આવ્યું હતું જે પાછળથી 'નરગીસ' તરીકે ઓળખાયા. હિન્દી સિનેમાની 'પ્રથમ મહિલા' કહેવાતી અને અજોડ અભિનેત્રી તરીકે યાદ કરવામાં આવતી નરગીસની જગ્યાને ઘણી અભિનેત્રીઓએ ભરવાની કોશિશ કરી, પરંતુ તે સફળ થઈ શકી નહીં.

જ્યારે અભિનેત્રી નરગીસ બ્લેડથી હાથ કાપીને આત્મહત્યા કરવા જઈ રહી હતી

આજે તે આપણી વચ્ચે નથી. પરંતુ તેણીની ફિલ્મો અને વાસ્તવિક જીવનની વાતો હજુ પણ આપણી વચ્ચે છે. નરગીસનું સાચું નામ કનીઝ ફાતિમા રશીદ હતું. માતા જદ્દન બાઈ અભિનેત્રી અને ફિલ્મ નિર્માતા હોવાને કારણે ઘરમાં ફિલ્મી વાતાવરણ તો હતું જ, પરંતુ તેમ છતાં નરગીસને બાળપણમાં અભિનયમાં રસ નહોતો. એક દિવસ તેની માતાએ તેને ફિલ્મ નિર્માતા અને દિગ્દર્શક મહેબૂબ ખાન પાસે સ્ક્રીન ટેસ્ટ માટે જવા કહ્યું. નરગીસ અભિનય ક્ષેત્રે જવા ઇચ્છુક ન હોવાથી તેણે વિચાર્યું કે જો તે સ્ક્રીન ટેસ્ટમાં નાપાસ થાય તો તેણીને અભિનેત્રી બનવું જ ન પડે.

આ વાત ખૂબ જ પ્રખ્યાત છે કે સ્ક્રીન ટેસ્ટ દરમિયાન નરગીસે ​​મનસ્વી રીતે સંવાદો બોલ્યા અને વિચાર્યું કે મહેબૂબ ખાન તેને સ્ક્રીન ટેસ્ટમાં ફેલ કરશે પરંતુ તેનો વિચાર ખોટો નીકળ્યો. મહેબૂબ ખાને તેની ફિલ્મ 'તકદીર' 1943 માટે તેને હીરોઇન તરીકે પસંદ કરી હતી. વર્ષ 1945માં મહેબૂબ ખાને નરગીસ સાથે ફિલ્મ 'હુમાયુ'માં કામ કરવાની તક આપી. વર્ષ 1949 નરગીસની સિને કારકિર્દીમાં એક મહત્વપૂર્ણ સીમાચિહ્નરૂપ સાબિત થયું. આ વર્ષે તેની પાસે 'બરસાત' અને 'અંદાઝ' જેવી સફળ ફિલ્મો હતી.

1950 થી 1954 નો સમયગાળો નરગીસની સિને કારકિર્દી માટે ખરાબ સાબિત થયો. આ દરમિયાન 'શીશા, બેવફા, આશિયાના, અંબર, અનહોની, શિકસ્ત, પાપી, ધૂન, અંગારે' જેવી ઘણી ફિલ્મો બોક્સ ઓફિસ પર નિષ્ફળ ગઈ હતી પરંતુ વર્ષ 1955માં તે રાજ કપૂરની 'શ્રી 420' લઈને આવી હતી, જે ફરી એક વખત તેણીને ખ્યાતિની ઊંચાઈઓ પર લઈ પહોચી.

નરગીસે ​​રાજ કપૂર સાથે 'બરસાત, અંદાજ, જાન-પહચાન, પ્યાર, આવારા, અનહોની, આશિયાના, આહ, ધૂન, પાપી, શ્રી 420, જાગતે રહો, ચોરી ચોરી' જેવી ઘણી ફિલ્મો કરી. આ દરમિયાન તેણી રાજ કપૂરને પ્રેમ કરવા લાગી હતી. પરંતુ તેમાં સફળતા મળી ન હતી.મધર ઈન્ડિયાના શૂટિંગ દરમિયાન નરગીસને સુનીલ દત્તે આગમાંથી બચાવી હતી. આ ઘટના બાદ નરગીસે ​​કહ્યું હતું કે જૂની નરગીસનું મૃત્યુ થઈ ગયું છે અને નવી નરગીસનો જન્મ થયો છે. આ પછી નરગીસ સુનીલ દત્તની બની ગઈ. સુનીલ દત્ત પણ રાજ કપૂરવાળી વાત વિશે જાણતા હતા. પરંતુ તેમણે કહ્યું કે તે માત્ર એક ઉંમરનું આકર્ષણ હતું.

લગ્ન પહેલા નરગીસે ​​તેના ભાઈને ઘર ચલાવવામાં ઘણી મદદ કરી હતી, પરંતુ ભાઈએ નરગીસ પર ધ્યાન આપ્યું ન હતું. નરગીસ સુનીલ દત્ત સમક્ષ પોતાની વ્યથા વ્યક્ત કરતી હતી પરંતુ સુનીલ તરફથી કોઈ જવાબ ન મળવા પર તેણીએ ઘણી વખત આત્મહત્યા કરવાનો પ્રયાસ પણ કર્યો હતો. નરગીસે ​​પોતાના હાથ વડે બ્લેડ વડે આંગળી કાપવાનો પણ પ્રયાસ કર્યો હતો.

લગ્ન બાદ નરગીસે ​​ફિલ્મોમાં કામ કરવાનું બંધ કરી દીધું હતું. લગભગ દસ વર્ષ પછી, નરગીસે ​​તેના ભાઈઓ અનવર હુસૈન અને અખ્તર હુસૈનના કહેવા પર 1967ની ફિલ્મ 'રાત ઔર દિન'માં કામ કર્યું. આ ફિલ્મ માટે તેને નેશનલ એવોર્ડથી નવાજવામાં આવી હતી. આ પહેલીવાર બન્યું જ્યારે કોઈ અભિનેત્રીને નેશનલ એવોર્ડ આપવામાં આવ્યો. તેણીની જ અભિનેત્રી હતી જેને પદ્મશ્રી એવોર્ડ આપવામાં આવ્યો હતો. તેણીને રાજ્યસભાના સભ્ય પણ બનાવવામાં આવ્યા હતા. પોતાના ગંભીર અભિનયથી સિનેપ્રેમીઓને પ્રભાવિત કરનાર નરગીસે ​​3 મે 1981ના રોજ આ દુનિયાને કાયમ માટે છોડી દીધી હતી.

સૌજન્ય : સ્વતંત્રત સોચ ભારત