બહાદુર ક્રાંતિકારી શહીદ ઉધમ સિંહ (રામ મુહમ્મદ આઝાદ સિંહ)

 

જન્મ: 26 ડિસેમ્બર, 1899, સુનામ ગામ, પંજાબ - મૃત્યુ: 31 જુલાઈ, 1940, પેન્ટનવિલે જેલ, યુકે) પંજાબના એક મહાન ક્રાંતિકારી જેમણે ભારતના સ્વાતંત્ર્ય સંગ્રામમાં મહત્વપૂર્ણ યોગદાન આપ્યું હતું. અમર શહીદ ઉધમ સિંહે લંડનમાં 13 એપ્રિલ, 1919ના રોજ પંજાબના ભયાનક જલિયાવાલા બાગ હત્યાકાંડ માટે જવાબદાર માઈકલ ઓ'ડાયરને ગોળી મારીને હત્યા કરી નિર્દોષ ભારતીય લોકોના મૃત્યુનો બદલો લીધો હતો.

ઉધમ સિંહનો જન્મ 26 ડિસેમ્બર 1899ના રોજ પંજાબના સંગરુર જિલ્લાના સુનામ ગામમાં થયો હતો. ઉધમસિંહના માતા-પિતાનો સહારો બાળપણમાં જ ઊઠી ગયો હતો. તેમના જન્મના બે વર્ષ પછી 1901માં તેમની માતાનું અવસાન થયું અને 1907માં તેમના પિતાનું પણ અવસાન થયું. ઉધમ સિંહ અને તેમના મોટા ભાઈ મુક્તા સિંહને અમૃતસરના ખાલસા અનાથાશ્રમમાં આશ્રય લેવો પડ્યો હતો.તેમણે ચંદ્રશેખર આઝાદ, રાજગુરુ, સુખદેવ અને ભગત સિંહ જેવા ક્રાંતિકારીઓ સાથે મળીને બ્રિટિશ શાસન પર એવા ઘા માર્યા હતા જેને અંગ્રેજ શાસકો લાંબા સમય સુધી ભૂલી શક્યા ન હતા.ઉધમ સિંહ 'સર્વ ધર્મ સમભાવ' નું પ્રતીક હતા અને તેથી જ તેમણે પોતાનું નામ બદલીને રામ મુહમ્મદ આઝાદ સિંહ રાખ્યું હતું.

સ્વાતંત્ર્ય ચળવળના ઈતિહાસમાં, 13 એપ્રિલ, 1919ના દિવસ આંસુઓથી તરબોળ છે, જ્યારે અંગ્રેજોએ અમૃતસરના જલિયાવાલા બાગ ખાતે નિઃશસ્ત્ર ભારતીયોની સભા પર અંધાધૂંધ ગોળીબાર કર્યો હતો અને સેંકડો નિર્દોષ લોકોની હત્યા કરી હતી. મૃત્યુ પામેલાઓમાં માતાની છાતીમાં ચોંટેલા દૂધપીતા બાળકો, જીવનની સાંજે દેશની આઝાદીના સપના જોતા વૃદ્ધો અને દેશ માટે બધું ખર્ચવા તૈયાર યુવાનો હતા. આ ઘટનાએ ઉધમસિંહને હચમચાવી નાખ્યો અને તેઓએ અંગ્રેજો સામે બદલો લેવાનું નક્કી કર્યું. હિંદુ, મુસ્લિમ અને શીખ એકતાનો પાયો નાખનાર ઉધમ સિંહ ઉર્ફે રામ મુહમ્મદ આઝાદ સિંહે આ ઘટનાને જનરલ માઈકલ ઓ'ડાયરને જવાબદાર માને છે, જે તે સમયે પંજાબ પ્રાંતના ગવર્નર હતા. ગવર્નરના આદેશ પર, બ્રિગેડિયર જનરલ રેજિનાલ્ડ એડવર્ડ હેરી ડાયરે 90 સૈનિકો સાથે જલિયાવાલા બાગને ઘેરી લીધું અને બંદૂકોથી ગોળીબાર કરાવ્યો.

4 જૂન 1940ના રોજ, ઉધમ સિંહને ડાયરની હત્યા માટે દોષિત ઠેરવવામાં આવ્યા હતા અને 31 જુલાઈ 1940ના રોજ તેમને 'પેન્ટનવિલે જેલમાં' ફાંસી આપવામાં આવી હતી. આમ આ ક્રાંતિકારી ભારતીય સ્વાતંત્ર્ય સંગ્રામના ઈતિહાસમાં અમર બની ગયા. તેમના અવશેષો 31 જુલાઈ 1974ના રોજ બ્રિટન દ્વારા ભારતને સોંપવામાં આવ્યા હતા. ઉધમ સિંહની અસ્થિઓને સન્માન સાથે ભારત લાવવામાં આવી હતી. તેમની સમાધિ તેમના ગામમાં જ બનેલી છે.