અમરોહાની ગૌરવપૂર્ણ દિકરી : બી અમ્મા

બી અમ્મા ભારતના સ્વાતંત્ર્ય સંગ્રામના પ્રસિદ્ધ સપુતો મૌલાના મુહમ્મદ અલી જૌહર અને મૌલાના શૌકત અલીની માતા હતા.

બી અમ્માનું નામ આબાદી બાનો બેગમ (જન્મ 1850) હતું. તેણીનો જન્મ અમરોહાના મોહલ્લા શાહી ચબૂતરા પર નામી કલાલ પરિવારમાં થયો હતો. તેમના પિતાનું નામ મુઝફ્ફર અલી ખાન હતું. મુઝફ્ફર અલી ખાનના પરદાદા દરવેશ અલી ખાન મુઘલોના છેલ્લા એહાદમાં પંજ હજારી જાટના મનસબદાર હતા, એટલે કે અમરોહામાં, આ પરિવારને આદર અને સંપત્તિનો આશીર્વાદ મળ્યો હતો. અમરોહાના પ્રસિદ્ધ નક્સબંદી વડીલ હઝરત હાફિઝ અબ્બાસ અલી ખાન પણ એ જ પરિવારના ચિરાગ હતા, જેમના નામે "મસ્જિદ હાફિઝ અબ્બાસ અલી ખાન" છે. અમરોહાના બિજનૌર રોડ પર આવેલી તેમની મઝાર રૌઝા હાફિઝ અબ્બાસ અલી તરીકે પ્રખ્યાત છે.

બી અમ્માના લગ્ન રામપુરમાં અબ્દુલ અલી સાહબ સાથે થયા હતા, જેઓ રામપુરના રજવાડામાં કર્મચારી હતા. 27 વર્ષની ઉંમરે, બી અમ્મા પત્ની બન્યા. તેમના બીજા લગ્ન માટે પણ પ્રયત્નો કરવામાં આવ્યા હતા પરંતુ તેમણે સ્પષ્ટ ના પાડી દીધી હતી અને પોતાના બાળકોના શિક્ષણ માટે પોતાનો સમય વકફ આપી દીધો હતો. બી અમ્માએ પોતાના બાળકોને ભણાવવા માટે પોતાના ઘરેણાં પણ વેચી દીધા હતા.

એ બી અમ્માના શિક્ષણ અને તાલીમની અસર હતી કે તેમના બે પુત્રો મૌલાના મુહમ્મદ અલી જૌહર અને મૌલાના શૌકત અલીએ ભારતમાં ખિલાફત ચળવળ શરૂ કરી, જેમણે કોંગ્રેસ સાથે મળીને ભારતને આઝાદી અપાવવામાં મહત્વની ભૂમિકા ભજવી હતી.

બી અમ્મા ભારતમાં તહરીક-એ-ખિલાફતના સક્રિય કાર્યકર હતા. 1917ના મુસ્લિમ લીગના સરઘસમાં બી અમ્માએ જોરદાર દલીલ કરી હતી કે લોકોમાં આઝાદીની ભાવના જન્મે અને પ્રબળ બને.

તે સમયે જ્યારે તેમના પુત્રો મુહમ્મદ અલી અને શૌકત અલી તહરીક-એ-ખિલાફતના સંબંધમાં જેલમાં હતા, ત્યારે બી અમ્માએ આ તહરીક-એ-ખિલાફતની કમાન સંભાળી અને સમગ્ર ભારતમાં તેમના ભાષણો દ્વારા લોકોના હૃદયમાં આઝાદીની ભાવના જગાવવામાં સફળ થયા. લોકોમાં આઝાદીની ભાવના જગાવવા રેલગાડીમાં દેશભરમાં ફરતા અને ભાષણ આપતા. 1923 માં, જામિયા મિલિયાના વાર્ષિક સમારોહમાં, તેમણે શક્તિશાળી ભાષણ કર્યું અને કહ્યું કે

"મેં મારો બુરખો એટલા માટે ઉતાર્યો છે કારણ કે આ દેશમાં કોઈ હવે કોઈ આબરૂ બાકી નથી. 1857માં મેં મારા ધ્વજને નીચો થતો જોયો છે, હવે હું બ્રિટિશ ધ્વજને નીચો થતો જોવા ઈચ્છું છું. (સ્રોત BBC)

13 નવેમ્બર, 1924 ના રોજ, ખિલાફતની આ શૈદાઈ ખાતૂન તેના માલિક-એ-હકીકને મળી અને દિલ્હીમાં રૌઝા-એ-શાહ અબુલ ખૈર ફારુકીમાં દફનાવવામાં આવ્યા.

- શાહ ફહદ નસીમ