જો મૌલાના માત્ર રાજકારણી હોત, તો તેમણે પરિસ્થિતિ સાથે સમાધાન કર્યું હોત; પણ તે જીંદાદિલ અને લાગણીના માલિક હતા, તે ગુલામ દેશમાં ઉછર્યા પણ આઝાદી માટે આયખું વિતાવ્યું, તેમના મનમાં જે નકશો હિંદુસ્તાનનો હતો તેનાથી અલગ નકશો તે સ્વીકારી શક્યા નહીં! તેમના અંગત અને પ્રિયજનોએ જે ઘા માર્યા તે સહન કરવું સહેલું ન હતું. 19 ફેબ્રુઆરી 1958ના રોજ ઓલ ઈન્ડિયા રેડિયોએ ખબર આપી કે મૌલાના બીમાર પડી ગયા છે, તેમના પર લકવાની અસર થઈ હતી, ડૉક્ટરોની કતાર હતી, પંડિત નેહરુ અને રાજેન્દ્ર પ્રસાદ મૌલાનાના ઘરે આવ્યા હતા, ડૉક્ટરોએ કહ્યું કે 48 કલાક પછી જ કંઈક કહી શકાશે. 21 ફેબ્રુઆરીએ મૃત્યુનો આભાસ થઈ ગયો હતો, પંડિત નેહરુ, રાજેન્દ્ર પ્રસાદ અને સમગ્ર મંત્રીમંડળ મૌલાનાના ઘરે હાજર હતા, દરેકના ચહેરા ગમગીન હતા! જ્યારે સાંજ પડી ત્યારે આશા તૂટી ગઈ, મૌલાના હફીઝ ઉર રહેમાન સેહરાવી, મૌલાના અતીક ઉર રહેમાન, મૌલાના અલી મિયાં અને દિગર ઉલામાઓએ કુરાનનો પાઠ કરવાનું શરૂ કર્યું, 22મી ફેબ્રુઆરીના રોજ સવારે 10.15 કલાકે મૌલાનાની રુહ પરવાઝ કરી ગઈ. મૌલાનાના મૃત્યુની ઘોષણા થતાં જ ચીસો પડી ગઈ, જેમ જેમ દિવસ આગળ વધતો ગયો, લગભગ બે લાખની ભીડ મૌલાનાના ઘ...
બી અમ્મા ભારતના સ્વાતંત્ર્ય સંગ્રામના પ્રસિદ્ધ સપુતો મૌલાના મુહમ્મદ અલી જૌહર અને મૌલાના શૌકત અલીની માતા હતા. બી અમ્માનું નામ આબાદી બાનો બેગમ (જન્મ 1850) હતું. તેણીનો જન્મ અમરોહાના મોહલ્લા શાહી ચબૂતરા પર નામી કલાલ પરિવારમાં થયો હતો. તેમના પિતાનું નામ મુઝફ્ફર અલી ખાન હતું. મુઝફ્ફર અલી ખાનના પરદાદા દરવેશ અલી ખાન મુઘલોના છેલ્લા એહાદમાં પંજ હજારી જાટના મનસબદાર હતા, એટલે કે અમરોહામાં, આ પરિવારને આદર અને સંપત્તિનો આશીર્વાદ મળ્યો હતો. અમરોહાના પ્રસિદ્ધ નક્સબંદી વડીલ હઝરત હાફિઝ અબ્બાસ અલી ખાન પણ એ જ પરિવારના ચિરાગ હતા, જેમના નામે "મસ્જિદ હાફિઝ અબ્બાસ અલી ખાન" છે. અમરોહાના બિજનૌર રોડ પર આવેલી તેમની મઝાર રૌઝા હાફિઝ અબ્બાસ અલી તરીકે પ્રખ્યાત છે. બી અમ્માના લગ્ન રામપુરમાં અબ્દુલ અલી સાહબ સાથે થયા હતા, જેઓ રામપુરના રજવાડામાં કર્મચારી હતા. 27 વર્ષની ઉંમરે, બી અમ્મા પત્ની બન્યા. તેમના બીજા લગ્ન માટે પણ પ્રયત્નો કરવામાં આવ્યા હતા પરંતુ તેમણે સ્પષ્ટ ના પાડી દીધી હતી અને પોતાના બાળકોના શિક્ષણ માટે પોતાનો સમય વકફ આપી દીધો હતો. બી અમ્માએ પોતાના બાળકોને ભણાવવા માટે પોતાના ઘરેણાં પણ વેચી દીધા હતા. ...