I am Nothing.....

ધર્મના મુદ્દા પર કેન્દ્રિત હોવા છતાં, પુસ્તક વાસ્તવમાં કાસ્ટ્રોના જીવનની વાત તેમજ ક્યુબન ક્રાંતિની વાર્તાનું વર્ણન કરે છે. નીચે ફિડેલ અને રીલીઝન-કનવર્સેશન્સ વિથ ફ્રી બેટ્ટો, પીપલ્સ પબ્લિશિંગ હાઉસ, દિલ્હી, 1લી આવૃત્તિ પરનો નિબંધ છે. 1987, પૃષ્ઠ 276. આ બ્રાઝિલના ડોમિનિકન ફ્રિયર સાથે ફિડેલ કાસ્ટ્રોની વાતચીત છે, જે કેથોલિક પ્રેક્ટિસ કરે છે જેઓ સમાજવાદમાં વિશ્વાસ રાખે છે. ક્યુબાના સંસ્કૃતિ મંત્રી આર્માન્ડો હાર્ટે આ વાતચીતનો પરિચય આપ્યો છે. 'પાથ્સ ટુ અ મીટિંગ'માં, ફ્રેઈ બેટ્ટોએ આ વાર્તાલાપની પૃષ્ઠભૂમિને વર્ણવી છે, જેને તેમણે 1979માં 'ફેથ ઇન સોશ્યાલિઝમ' નામના પુસ્તક તરીકે આયોજન કર્યું હતું. નિકારાગુઆમાં સેન્ડિનિસ્ટા ક્રાંતિની સફળતા જેમાં વિશ્વાસુ ખ્રિસ્તીઓએ તેમાં ભાગ લીધો હતો, જ્યાં ફ્રીને સલાહકાર તરીકે આમંત્રિત કરવામાં આવ્યા હતા, તેમને આ પુસ્તક પર કામ કરવા માટે પ્રોત્સાહિત કર્યા. ફાધર મિગુએલ ડી એસ્કોટો, વિદેશ પ્રધાન જેવા ઘણા બધા પાદરીઓ ક્રાંતિકારી સરકારનો ભાગ હતા, જેનો આદર્શ ક્યુબા હતો. જુલાઈ 1980માં તેઓ નિકારાગુઆના ઉપરાષ્ટ્રપતિ સર્જિયો રામીરેઝના ઘરે પ્રથમ વખત ફિડેલ કાસ્ટ્રોન...

દુનિયાથી દૂર રહીને પણ સાહિત્ય, સંગીત, કલા અને શિક્ષણ જેવા ક્ષેત્રોમાં પોતાની હાજરી દર્શાવનાર કવિ ગુરુ રવીન્દ્રનાથ ટાગોર. નોબેલ પુરસ્કાર વિજેતા રવિન્દ્રનાથ ટાગોરનો જન્મ 7 મે 1861ના રોજ કલકત્તામાં થયો હતો. 80 વર્ષની વયે તેમણે 7 ઓગસ્ટ 1941ના રોજ આ દુનિયાને અલવિદા કહ્યું. રવીન્દ્રનાથ ટાગોરે તેમના જીવનની આ સફરમાં સાહિત્ય, સંગીત, કલા અને શિક્ષણના ક્ષેત્રોમાં વિશેષ યોગદાન આપ્યું હતું. તેમની કૃતિઓ માત્ર ભારતમાં જ નહીં પરંતુ અન્ય દેશોમાં પણ પ્રખ્યાત થઈ. તેમની કૃતિઓ એટલી પ્રભાવશાળી હતી કે ઘણા ફિલ્મકારોએ તેમના પર ફિલ્મો પણ બનાવી, ચાલો જાણીએ રવીન્દ્રનાથ ટાગોરની કૃતિઓ પર બનેલી કેટલીક ખાસ ફિલ્મો... મિલન: વર્ષ 1945-46માં પ્રખ્યાત નિર્દેશક નીતિન બોઝે ગુરુ રવીન્દ્ર નાથ ટાગોરની 'નૌકા ડૂબી' નવલકથા પર મિલન ફિલ્મ બનાવી હતી. આ ફિલ્મમાં એક્ટર દિલીપ કુમારે કામ કર્યું હતું. દિલીપ કુમાર અભિનીત આ પહેલી હિટ ફિલ્મ હતી. કાબુલીવાલા: ગુરુ રવીન્દ્રનાથ ટાગોરની રચનાઓમાં કાબુલીવાલા પણ એક ઉત્તમ રચના રહી. નિર્માતા બિમલરોયે તેમની આ રચના પર 1961માં ફિલ્મ કાબુલીવાલા બનાવી હતી. તેમની આ ફિલ્મ ઘણી ફેમસ થઈ હતી. આ ફિલ્મનું...

શું તમને મેક્સિમ ગોર્કી દ્વારા લિખિત 1906 રશિયન ક્રાંતિકારી બળવા દરમિયાન પાવલોવની 'મધર' યાદ છે? મધર (રશિયન) એ મેક્સિમ ગોર્કીએ 1906 માં ક્રાંતિકારી ફેક્ટરી કામદારો વિશે લખેલી નવલકથા છે. તે સૌપ્રથમ અંગ્રેજીમાં, 1906માં એપલટનના મેગેઝિનમાં,પછી 1907માં રશિયનમાં પ્રકાશિત થયું હતું.આ નવલકથા ઘણી ભાષાઓમાં ભાષાંતર કરવામાં આવી હતી, અને ઘણી ફિલ્મો પણ બનાવવામાં આવી છે. જર્મન નાટ્યકાર બર્ટોલ્ટ બ્રેખ્ત અને તેમના સહયોગીઓએ તેમના 1932 નું નાટક 'ધ મધર' આ નવલકથા પર આધારિત હતું. આધુનિક વિવેચકો તેને ગોર્કીની નવલકથાઓમાં કદાચ સૌથી ઓછી સફળ માને છે, જો કે, તેઓ તેને 1917 પહેલા લખાયેલી ગોર્કીની સૌથી મહત્વપૂર્ણ નવલકથા કહે છે. તેમની નવલકથામાં, ગોર્કીએ રશિયન ફેક્ટરીમાં કામ કરતી સ્ત્રીના જીવનનું ચિત્રણ કર્યું છે જે સખત મજૂરી કરે છે અને અન્ય મુશ્કેલીઓ વચ્ચે ગરીબી અને ભૂખમરા સામે લડે છે. પેલેગેયા નિલોવના વ્લાસોવા વાસ્તવિક આગેવાન છે; તેનો પતિ, એક ભારે શરાબી, તેણી પર શારીરિક હુમલા કરે છે અને તેમના પુત્ર, પાવેલ વ્લાસોવને ઉછેરવાની તમામ જવાબદારી તેના પર છોડી દે છે, પરંતુ અણધારી રીતે મૃત્યુ પામે છે. પાવેલ નોં...

ઘોડેસવાર સૈનિકોના નાના પક્ષો, 'યા અલ્લાહ' અને 'દીન દીન' (ધર્મ ધર્મ) ના બૂમો સાથે શહેરમાં દોડી આવ્યા અને લોકોને જોડાવા માટે હાકલ કરી. આ રીતે મેરઠના કમિશનર એફ. વિલિયમ્સે 10 મે, 1857 AD અથવા 16 રમઝાન, 1273 AH ના રોજ રાષ્ટ્રીય સ્વતંત્રતાના પ્રથમ યુદ્ધના પ્રારંભિક દ્રશ્યનું વર્ણન કર્યું હતું. 1857 સુધીમાં, ભારતીયો ઓછામાં ઓછા એક દાયકા સુધી રાષ્ટ્રીય બળવાની યોજના બનાવી રહ્યા હતા. 1845માં, ઈંગ્લિશ ઈસ્ટ ઈન્ડિયા કંપનીના અધિકારીઓએ પહેલાથી જ કેટલાક પ્રભાવશાળી ભારતીયો દ્વારા રચવામાં આવી રહેલા રાષ્ટ્રીય બળવાની યોજનાનો પર્દાફાશ કર્યો હતો. ખ્વાજા હસન અલી ખાન પર અંગ્રેજી સૈન્યના ભારતીય સિપાહીઓને વિદ્રોહમાં ફસાવવાનો પ્રયાસ કરવાનો આરોપ મૂકવામાં આવ્યો હતો. મહિનાઓથી, ભારતીય જમીનદાર, રાજા, નવાબ, ફકીર, સાધુ અને પ્રભાવશાળી લોકો વિદેશી શાસકો સામે મોટા પાયે બળવા માટે મેદાન તૈયાર કરી રહ્યા હતા. 1856 ની શરૂઆતમાં જ કુંવર સિંહે ઝુલ્ફીકારને યુદ્ધ માટે મેરઠ પહોંચવા વિશે પત્ર લખ્યો. અંગ્રેજ અધિકારીઓએ પછીથી નોંધ્યું કે લગભગ એક વર્ષ સુધી ફકીરો અને સાધુઓ ભારતીયોમાં રાષ્ટ્રવાદ જગાડવા દેશભરમાં ફરતા હતા. મેર...

11 મે 1857 ની સવાર હતી. દિલ્હી શહેર હજી જાગી શક્યું ન હતું કે મેરઠના સિપાહીઓનું એક જૂથ, જેમણે આગલા દિવસે યુરોપિયન અધિકારીઓને અવગણના કરી મારી નાખ્યા, જમુના પાર કરી, ટોલ હાઉસને આગ લગાડી અને લાલ કિલ્લા સુધી કૂચ કરી.તેઓ રાજઘાટના દરવાજેથી લાલ કિલ્લામાં પ્રવેશ્યા, ત્યારબાદ ઉત્સાહિત ભીડ, બહાદુર શાહ II, મોગલ સમ્રાટ - બ્રિટિશ ઈસ્ટ ઈન્ડિયા કંપનીના પેન્શનર, જેમની પાસે શકિતશાળી મુઘલોના નામ સિવાય બીજું કંઈ નહોતું - તેમના નેતા બનવાની અપીલ કરી, આમ, તેમના કારણને કાયદેસરતા આપે છે. બહાદુર શાહ અસ્વસ્થ થઈ ગયા કારણ કે તેમને ન તો સિપાહીઓના ઈરાદા વિશે ખાતરી હતી કે ન તો તેમની પોતાની અસરકારક ભૂમિકા ભજવવાની ક્ષમતા વિશે. જો કે, જો બળજબરી ન કરવામાં આવે તો, તેને સ્વીકારવા માટે સમજાવવામાં આવ્યા અને તેને શહેનશાહ-એ-હિન્દુસ્તાન જાહેર કરવામાં આવ્યા. સિપાહીઓ, પછી, દિલ્હીના શાહી શહેરને કબજે કરવા અને નિયંત્રણ કરવા માટે નીકળ્યા. સિમોન ફ્રેઝર, પોલિટિકલ એજન્ટ અને અન્ય કેટલાક અંગ્રેજો માર્યા ગયા; જાહેર કચેરીઓ કાં તો કબજે કરવામાં આવી હતી અથવા નાશ પામી હતી. 1857નો બળવો, વિદેશી શાસનને નાબૂદ કરવાનો નિષ્ફળ પરંતુ પરાક્રમી પ્રયાસ શર...

પંડિત શિવકુમાર શર્માએ 13 વર્ષની ઉંમરે સંતૂર વગાડવાનું શરૂ કર્યું હતું. તેમણે 1955માં બોમ્બેમાં પહેલો કાર્યક્રમ કર્યો હતો. શિવકુમાર શર્માની માતા, શ્રીમતી ઉમા દત્ત શર્મા પોતે એક શાસ્ત્રીય ગાયિકા હતાં, જે બનારસ ઘરાનાનાં હતાં.તેમના અવસાનથી માત્ર સંગીત જગતમાં જ નહીં પરંતુ દેશભરમાં શોકનો માહોલ છે. સંતૂર વાદક પંડિત શિવકુમાર શર્માએ બનારસમાં અનેક કાર્યક્રમોમાં પોતાની કળાનું પ્રદર્શન કર્યું છે. સંતૂર વાદક પંડિત શિવકુમાર શર્મા મૂળ જમ્મુના હતા, પરંતુ બનારસ સાથે તેમનો ગાઢ સંબંધ હતો. તેઓ બનારસ ઘરાનાના જાણીતા ફનકાર હતા. તેમના પિતા પંડિત ઉમાદત્ત શર્મા બડે રામદાસજીના શિષ્ય હતા, જેમણે પંડિત શિવકુમાર શર્માને વગાડવામાં અને ગાવાની શરૂઆતની દીક્ષા અને શિક્ષણ આપ્યું હતું. ગુરુ-શિષ્ય પરંપરાને માન આપનાર પં. શિવકુમાર જાહેર મંચમાં કહેતા હતા કે તેઓ બનારસ ઘરાનાના કલાકાર છે. તેઓ બનારસની માટીમાં સંગીત શીખ્યા અને ગાયું અને આખી દુનિયામાં વગાડ્યું. પંડિત શિવકુમાર શર્માએ ઝાકિર હુસૈન અને હરિપ્રસાદ ચૌરસિયા સાથે પણ કામ કર્યું હતું. તેમણે 'સિલસિલા', 'લમ્હે' વગેરે જેવી હિન્દી ફિલ્મો માટે પણ સંગીત આપ્યું હતું. ...

  મારા જીવનની સૌથી મોટી ઘટના મારો જન્મ હતો.હું પંજાબના એક અજ્ઞાત ગામ 'સમરાળા' માં પેદા થયો. જો કોઈને મારી જન્મ-તિથિમાં રસ હોઈ શકે છે તો તે મારી મા હતી,જે હવે જીવિત નથી.બીજી ઘટના 1931માં થઈ જ્યારે મેં પંજાબ યુનિવર્સિટીથી દસમાની પરીક્ષા સતત ત્રણ વર્ષ ફેલ થયા પછી પાસ કરી.ત્રીજી ઘટના હતી જ્યારે મેં 1939માં લગ્ન કર્યા, પરંતુ આ ઘટના દુર્ઘટના ન હતી અને આજે પણ નથી. અને બીજી ઘણી બધી ઘટનાઓ થઇ પરંતુ એમાં મને નહીં પરંતુ બીજાઓને કષ્ટ પહોંચ્યા.ઉદાહરણ તરીકે મારુ કલમ ઉઠાવવું એક બહુજ મોટી ઘટના હતી જેનાથી શિષ્ટ લેખકોને પણ દુઃખ થયું અને શિષ્ઠ પાઠકોને પણ. મેં થોડાક વર્ષો મુંબઈમાં ગુજાર્યા અને ફિલ્મી વાર્તાઓ લખી.આજકાલ લાહોરમાં છું અને ફિલ્મી નથી.સાધારણ વાર્તાઓ લખી રહ્યો છું. લગભગ બે ડઝન વાર્તા-સંગ્રહ પ્રકાશિત થઈ ચૂક્યા છે, જેના નામ ગણાવીને તમને પરેશાન કરવા નથી માંગતો.મારુ વર્તમાન સરનામું પણ એ માટે નથી લખી રહ્યો કેમકે હું પોતે પણ પરેશાન નથી થવા માંગતો. આ સંક્ષિપ્ત પરિચય મંટોએ એ સમયે પ્રકાશ પંડિતને લખીને મોકલ્યો હતો જ્યારે 1954માં ઉર્દૂની સર્વ શ્રેષ્ઠ વાર્તાઓની તેઓ પસંદગી કરી રહ્યા હતા.હવે તો સાચે મં...

8 એપ્રિલ, 1929 ના રોજ સેન્ટ્રલ લેજિસ્લેટીવ એસેમ્બલીમાં બોમ્બ ફેંકનાર શહીદ ભગતસિંહ અને બટુકશેશ્વર દત્તના વકીલ તરીકે તેમનો બચાવ કરનાર અસફ અલીને તેમની જન્મ જયંતિ પર શ્રધ્ધાસુમન. અસફ અલી સ્વતંત્રતા સેનાની અને પ્રખ્યાત વકીલ હતા. તેઓ યુનાઈટેડ સ્ટેટ્સ ઑફ અમેરિકામાં ભારતના પ્રથમ રાજદૂત હતા. અસફ અલીએ ઓરિસ્સા (હવે ઓડિશા)ના ગવર્નર તરીકે પણ સેવા આપી હતી. આસફ અલીનો જન્મ બ્રિટિશ ભારતના સિહારા સંયુક્ત પ્રાંત (હવે ઉત્તર પ્રદેશ)માં 11 મે 1888ના રોજ થયો હતો. 1914માં બ્રિટિશ સામ્રાજ્ય પર ભારતીય મુસ્લિમ સમુદાયની મોટી અસર પડી હતી. અસફ અલીએ તુર્કી ખિલાફતને ટેકો આપ્યો અને પ્રિવી કાઉન્સિલમાંથી રાજીનામું આપ્યું. તેમણે આને અસહયોગના અધિનિયમ તરીકે જોયું અને ડિસેમ્બર 1914માં ભારત પરત ફર્યા. ભારત પાછા ફર્યા પછી, અસફ અલી રાષ્ટ્રવાદી ચળવળમાં આંદોલનકારી તરીકે સક્રિયપણે સામેલ થયા. તેઓ 1935માં મુસ્લિમ રાષ્ટ્રવાદી પાર્ટીના સભ્ય તરીકે સેન્ટ્રલ લેજિસ્લેટિવ એસેમ્બલી માટે ચૂંટાયા હતા. તેઓ મુસ્લિમ લીગના ઉમેદવાર સામે કોંગ્રેસના ઉમેદવાર તરીકે ફરી ચૂંટાયા અને તેમની ઉપપ્રમુખ તરીકે પસંદગી કરવામાં આવી હતી. 1928માં તેમણે 21 વર્ષની ...

  1924માં જ્યારે હસરત મોહનીને અઢી વર્ષ જેલમાં વિતાવ્યા બાદ ત્રીજી વખત મુક્ત કરવામાં આવ્યા ત્યારે ગણેશ શંકર વિદ્યાર્થીએ ''પ્રતાપ'માં લખ્યું હતું: 'હસરત મોહાની એ પવિત્ર વ્યક્તિઓમાંના એક છે જેમણે દેશની આઝાદી માટે લડત આપી હતી,કોમી એકતાની ભાવના વધારાવા માટે, અત્યાચારને નાબૂદ કરવા,દરેક પ્રકારના અન્યાયનો વિરોધ કરવા માટે,આજીવન કષ્ટો અને આફતો સાથે, ઉગ્ર સંઘર્ષ કર્યો.'' 18 ઓગસ્ટ 1924 ના રોજ પ્રકાશિત આ હૃદયસ્પર્શી ટિપ્પણીમાં, વિદ્યાર્થીજીએ આગળ લખ્યું, ''આ મુશ્કેલ સમયમાં જ્યારે હિંદુ અને મુસ્લિમો એકબીજાની ગરદન માપવામાં તેમની તાકાત અને પુરુષાર્થ બતાવી રહ્યા છે, મૌલાનાનું આપણી વચ્ચે આવવું, ખૂબ જ શક્ય છે, દેશ માટે ખૂબ જ ફાયદાકારક સિદ્ધ થાય" તે એ જ હસરત મોહની હતા, જેમણે 'ઇન્કલાબ ઝિંદાબાદ'નું સૂત્ર આપ્યું હતું, જેમણે સૌપ્રથમ દેશમાં સંપૂર્ણ સ્વતંત્રતા ('પૂર્ણ સ્વાધીનતા')ની માંગ ઉઠાવી હતી, જેઓ ભારતીય કમ્યુનિસ્ટ પાર્ટીના સ્થાપક સભ્ય હતા. 1925માં કાનપુરમાં આયોજિત કોમ્યુનિસ્ટ પાર્ટીના પ્રથમ અધિવેશનની સ્વાગત સમિતિના અધ્યક્ષ મોહાનીએ પોતાના વિશે સાચું જ કહ્ય...

જો આપણે બેરિસ્ટર મુહમ્મદ યુનુસ જેવા લોકોને યાદ રાખતા તો આજે પરિસ્થિતિ જુદી હોત. આ 1937 ની વાત છે, જ્યારે તેઓ બિહારના પ્રીમિયર બન્યા, તે દિવસોમાં મુખ્યમંત્રીને પ્રીમિયર કહેવામાં આવતું હતું. શ્રી કૃષ્ણ સિંહને જ આ પદ મળવાનું હતું. કારણ કે એ પ્રથમ ચૂંટણીમાં જ્યારે અંગ્રેજ સરકારે આપણને સ્વરાજ્યનો અધિકાર આપ્યો ત્યારે કોંગ્રેસ અને મો. યુનુસની પાર્ટી, મુસ્લિમ ઈન્ડિપેન્ડન્ટ પાર્ટી (MIP) એ ગઠબંધન કરીને લડ્યા અને સાથે મળીને મુસ્લિમ લીગના સૂપડા સાફ કરી દીધા હતા. આ ચૂંટણીમાં મુસ્લિમો માટે 40 બેઠકો અનામત હતી, જેમાંથી MIPને વીસ, કોંગ્રેસને પાંચ અને મુસ્લિમ લીગને ચાર બેઠકો મળી હતી. ચૂંટણી પહેલા, MIP ને મુસ્લિમ લીગ તરફથી ખુલ્લી ઑફર હતી, પરંતુ MIP એ માત્ર નેશનાલિસ્ટ કૉંગ્રેસીઓને જ પસંદ કર્યા. પરંતુ જ્યારે ચૂંટણીના પરિણામો આવ્યા ત્યારે કોંગ્રેસે રાજ્યપાલના અધિકારો સાથે સરકાર બનાવવાનો ઇનકાર કરી દીધો હતો. પછી બીજી સૌથી મોટી પાર્ટી હોવાને કારણે MIP એ સરકાર બનાવવાનો નિર્ણય કર્યો. મો. યુનુસે કહ્યું કે તેઓ મુસ્લિમ લીગને સરકાર બનાવવાની તક આપવા માંગતા નથી. જોકે, કોંગ્રેસે તેમના નિર્ણયનો ખુલ્લેઆમ વિરોધ કર્યો હતો ...

વૈકુંઠ શુક્લના ફાંસીનો એ દિવસ (14 મે 1934ના રોજ માત્ર , 28 વર્ષની ઉંમરે,વૈકુંઠ શુક્લને ગયા સેન્ટ્રલ જેલમાં ફાંસી આપવામાં આવી હતી.) સરકારી સાક્ષી બનેલા બેતિયાના મીના બજારમાં દેશદ્રોહી ફણીન્દ્રનાથ ઘોષની હત્યા કરીને ભગતસિંહ, સુખદેવ અને રાજગુરુના મોતનો બદલો લેનાર બૈકુંઠ શુક્લને ફાંસી આપતી વખતે ગયા જેલનો સરકારી જલ્લાદ પણ જાણે પોતાને રોકી રહ્યો હતો. જેલના સુપરિન્ટેન્ડેન્ટ શ્રી પરેરા વારંવાર રૂમાલ હલાવીને સંકેત આપી રહ્યા હતા, પરંતુ તેનાથી લિવર ન હતું ખેંચાઈ રહ્યું. જ્યારે શુક્લજીએ બૂમ પાડી કે તમે કેમ મોડું કરો છો, ત્યારે તેની ઊંઘ ઉડી ગઈ અને તેણે લીવર ખેંચી દીધું. તે દિવસે આખા રક્ષાકક્ષમાં કોઈ ચોકી પર ગયું ન હતું, કોઈએ ભોજન લીધું ન હતું, જેલનો કોઈ કેદી રડ્યા વિના રહ્યો ન હતો. ફાંસીના દિવસે સવારે પાંચ વાગ્યે જ્યારે વૈકુંઠ શુક્લા ગયા જેલના વોર્ડ નંબર 15માંથી ફાંસી આપવાના સ્થળે જઈ રહ્યા હતા ત્યારે તેમનો છેલ્લો અવાજ હતો - 'અબ ચલતા હૂં, હું ફરી આવીશ.' દેશ તો આઝાદ ન થયો. વંદે માતરમ્…. ગયા જેલમાં વૈકુંઠ શુક્લને ફાંસી આપવાના દિવસની વિગતો પ્રખ્યાત ક્રાંતિકારી વિભૂતિભૂષણ દાસગુપ્તના ઉત્તમ બંગાળી ...